Мавзу-3: Давлат инвестиция дастури


 Fond bozori  vositalari samaradorligini baholash modellari



Download 1,29 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/52
Sana28.09.2021
Hajmi1,29 Mb.
#187661
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   52
Bog'liq
investitsion loyihalarni moliyalashtirish

2. Fond bozori  vositalari samaradorligini baholash modellari 
  Investitsiyalarning  samaradorligi  aniqlash    daromad  va  xarajatlar 
effektlarini  taqqoslash  asosida  amalga  oshiriladi.  Moliyaviy  qo’yilmalar 
samaradorligini  aniqlashda  xarajatlar  sifatida  turli  fond  vositalariga  investitsiya 
qilingan mablag’lar tushuniladi. Daromad deb fond vositalarining real qiymati va 
ularga qilingan xarajatlar o’rtasidagi farqka aytiladi. 


 
69 
  Fond  vositalarining  real  xaqiqiy  qiymati  qo’yidagi  ikki  asosiy  ko’rsatgich 
ta`sirida shakllanadi: 
1) 
aniq turdagi fond vositasining istiqboldagi pul oqimi summasi; 
2) 
istiqboldagi  pul  oqimining  xozirgi  qiymatini  baholashda 
ishlatiladigan diskont stavkasining miqdori. 
Istiqboldagi  pul  oqimi  summasi  obligatsiya,  omonat  sertifikatlari  bo’yicha 
kelib  tushayotgan  foizlar  summasi  va  to’lovni  o’zish  paytidagi  aktiv  qiymati 
yig’dilaridan  iborat.  Ushbu  fond  vositalari  bo’yicha  istiqboldagi  pul  oqimi 
summasini aniqlashda qo’yidagi uch variantdan foydalanish mumkin: 
1) 
fond vositasi bo’yicha foizlarni to’lamaslik, bunda investorning 
daromadi sotib olish narxi va sotish narxlari o’rtasidagi farqka teng bo’ladi; 
2) 
to’lovni  kelishilgan  muddatda  o’zish  va  foizlarni  davriy  
ravishda to’lab borish       (xozirgi kundagi eng ko’p tarqalgan variant); 
3) 
kelishilgan muddat oxirida hamma yig’ilgan foiz summasi fond 
vositasi summasi bilan birgalikda to’lanadi. 
Aktsiya va investitsion sertifikatlar bo’yicha istiqboldagi pul oqimi summasi 
qo’yidagi ikki shartdan kelib chiqqan holda shakllanadi: 
1) 
noaniq  vaqt  mobaynida  fond  vositasidan  foydalanish.  Bunda 
istiqboldagi  pul  oqimi  summasi  ajratilayotgan  dividendlardan  tashkil 
topadi; 
2) 
aniq  vaqt  mobaynida  fond  vositasidan  foydalanish.  Bunda 
istiqboldagi  pul  oqimi  summasi  ajratilayotgan  dividendlar  summasi, 
investitsion  vositani  sotib  olish  summasi  va  uning  boshlang’ich  va  oxirgi 
narxlari o’rtasidagi farqdan tashkil topadi. 
Pul  oqimini  tashkil  etish  va  joriy  daromad  normasining  differnetsiatsiyasini 
hisobga olgan holda ayrim fond vositalarining real qiymatini baholash modellarini 
ko’rib o’tamiz. 
Obligatsiyalar  va  shunga  o’xshash  qimmatli  qog’ozlarni  baholash  uchun 
ularning  joriy  bozor  qiymatini,  kutilayotgan  daromadini  aniqlash  talab  etiladi. 
Buning uchun qo’yidagi uch variantni taklif qilish mumkin: 


 
70 
1.  Obligatsiyalar  uchun  foizlarni  to’lamaslik  bo’yicha  kutilayotgan 
daromadni hisoblash modeli – kutilayotgan daromad darajasi obligatsiya nominali 
xaqiqiy qiymatga keltirilgan diskont stavkasini aniqlashga qaratilgan. 
2.  Foizlarni  to’lamasdan  obligatsiyalarning  joriy  bozor  qiymatini  aniqlash 
modeli  ushbu  qiymatni  diskont  stavka  bo’yicha  xaqiqiy  qiymatga  keltirilgan  va 
joriy daromadga tenglashtirilgan nominal sifatida aniqlashdan iborat. 
3.  Foizlarni  davriy  to’lash  bilan  obligatsiyalar  bo’yicha  kutilayotgan 
daromadni aniqlash modelining iqtisodiy mohiyati shundan iboratki, kutilayotgan 
joriy  daromad  darajasi  yillik  foiz  summasining  obligatsiya  bozor  narxi  nisbatiga 
tengdir. 
Obligatsiyalarning joriy bozor qiymatini aniqlashda obligatsiyalarni baholash 
asosiy  modelidan  foydalaniladi.  Ushbu  modelning  iqtisodiy  mazmuni  shundan 
iboratki, obligatsiya bo’yicha kutilayotgan joriy daromad darajasi to’lov umumiy 
koeffitsientining obligatsiya nominali nisbatining xosilasiga teng. 
CHet  el  tajribasida  investor  joriy  daromad  va  obligatsiyalar  joriy  bozor 
qiymatini  tez  aniqlash  uchun  «obligatsiyalar  daromadi  kitobi»  deb  nomlangan 
maxsus  jadvaldan  foydalaniladi.  Obligatsiya  bozorining  bizning  sharoitda 
rivojlanishi  ushbu  jadvallardan  bizning  amaliyotda  ham  foydalanishiga  olib 
keladi. 
YUqorida  keltirilgan  obligatsiyalarni  baholash  usullari  omonat  sertifikatlari 
va  shunga  o’xshash  qimmatli  qog’ozlar  investitsion  ko’rsatgichlarini  aniqlashda 
ishlatilishi mumkin. 
Aktsiyalarni  baholash  ularning  joriy  bozor  qiymatini  aniqlashga  qaratilgan. 
Buning uchun qo’yidagi modellardan foydalaniladi. 
Noaniq  vaqt  mobaynida  foydalaniladigan  aktsiyalarning  joriy  bozor 
qiymatini  baholash  modeli.  Ushbu  modelning  iqtisodiy  mazmuni  shundan 
iboratki,  aktsiyaning  joriy  bozor  qiymati  ushbu  aktsiya  bo’yicha  to’lanayotgan 
dividendlar yig’indisidan tashkil topadi. 
Ma`lum vaqtga mo’ljallangan aktsiya joriy bozor qiymatini baholash modeli 
obligatsiyani  baholash  asosiy  modeliga  o’xshash  bo’lib,  faqat  foiz  summasi 


 
71 
o’rniga  dividendlar  yig’indisi  ko’rsatgichlari,  obligatsiya  nominali  o’rniga  – 
realizatsiya  paytida  aktsiyaning  prognoz  bozor  narxi  olinadi.  Hisob-kitob 
mexanizmi esa o’zgarmaydi. 
YUqorida keltirilgan usullardan foydalanish axborotning mavjudligi va uning 
ishonchliligiga  bog’liq  bo’ladi.  Rivojlangan  fond  bozori  sharoitlarida  va  uning 
holati  xaqida  to’liq  analitik  axborotlar  ochiq  bo’lganda  nisbiy  o’rtacha  qiymat 
dispersiyasi  asosida  kapital  aktivlarga  narx  belgilash  deb  ataladigan  usuldan 
foydalanish  mumkin  bo’ladi.  Undan  tashqari  doimiy  dividendli    aktsiyalarning 
joriy  bozor  qiymatini  baholash  modeli,  o’sib  boruvchi  dividendli  aktsiyalarning 
joriy bozor qiymatini baholash modeli (Gordon modeli), davrlar bo’yicha o’zgarib 
turuvchi  dividendli  aktsiyalarning  joriy  bozor  qiymatini  baholash  modellari 
mavjud.  Ayrim  fond  vositalarining  real  bozor  qiymati  va  joriy  daromadliligini 
aniqlovchi modellardan investitsion portfelni tashkil etishda foydalanish mumkin. 
Xulosa 
Investorlar  nuqtai nazaridan xozirgi  paytda  moliyaviy  investitsiyalar  sifatida 
qo’yidagi fond bozori vositalaridan foydalaniladi: 
aktsiyalar;  obligatsiyalar;  omonat  sertifikatlar;  investitsion  sertifikatlar. 
Investitsiyalarning  samaradorligi  aniqlash    daromad  va  xarajatlar  effektlarini 
taqqoslash  asosida  amalga  oshiriladi.  Moliyaviy  qo’yilmalar  samaradorligini 
aniqlashda  xarajatlar  sifatida  turli  fond  vositalariga  investitsiya  qilingan 
mablag’lar  tushuniladi.  Daromad  deb  fond  vositalarining  real  qiymati  va  ularga 
qilingan xarajatlar o’rtasidagi farqka aytiladi. 
  Fond  vositalarining  real  xaqiqiy  qiymati  qo’yidagi  ikki  asosiy  ko’rsatgich 
ta`sirida shakllanadi: 
3) 
aniq turdagi fond vositasining istiqboldagi pul oqimi summasi; 
4) 
istiqboldagi  pul  oqimining  xozirgi  qiymatini  baholashda 
ishlatiladigan diskont stavkasining miqdori. 

Download 1,29 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   52




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish