Mavzu: 22-sonli bhms va uni amaliyotga qo'llash muammolari Reja: Kirish

Chet el valyutasidagi ayrim operatsiyalarni amalga oshirish sanalari
ro‘yxati⁷

Chet el valyutasidagi operatsiyalar	Chet el valyutasidagi operatsiyalar amalga oshirilgan sana bo‘lib hisoblanadi
Chet el valyutasidagi bank hisobvaraqlari bo‘yicha operatsiyalar	Chet el valyutasidagi pul mablag‘larining bankdagi hisobvaraqlarga kelib tushish yoki ularni bankdagi hisobvaraqlardan hisobdan chiqarish sanasi
Chet el valyutasidagi kassa operatsiyalari	Chet el valyutasini kassaga kirim qilish yoki ularni kassadan berish sanasi
Chet el valyutasidagi daromadlar	Chet el valyutasidagi daromadlarni tan olish sanasi
Chet el valyutasidagi xarajatlar	Chet el valyutasidagi xarajatlarni tan olish sanasi
Tovar-moddiy zaxiralari va boshqa aktivlarni baholash	Tovar-moddiy zaxiralari va boshqa aktivlarning xarid qilinganligini tasdiqlovchi boshlang‘ich hisob xujjatlari (tovarning kuzatuv hujjatlari yoki bojxona yuk deklaratsiyasi) mavjud bo‘lganda, ularni buxgalteriya hisobiga qabul qilish sanasi
Xodimlarning hisobdor summalari bo‘yicha chet el valyutasidagi qarzlarini aks ettirish	Bo‘nak hisobotini tasdiqlash sanasi
Chet el valyutasidagi qarzlarning to‘lanishi (qoplanishi)	Chet el valyutasidagi qarzlarni to‘lash (qoplash) sanasi
Ustav kapitaliga ta’sischilarning ulushlar bo‘yicha qarzdorligining yuzaga kelishi	Yuridik shaxs maqomini olish sanasi
Ustav kapitalining shakllanishi (ko‘payishi)	Ustav kapitaliga ta’sischilar tomonidan ulushlarini kiritish sanasi

Aktivlar va passivlar o‘rtasida o‘zaro hisobga olinishi bo‘lmasligi kerak, boshqa BHMSlarda ko‘zda tutilgan hollar bundan mustasno.Daromadlar va xarajatlar moddalari o‘zaro hisobga olinishi mumkin emas, faqat quyidagi hollar bundan mustasno:

BHMS buni talab qiladi yoki ruxsat etadi;
Foyda, zararlar, shuningdek bunday operatsiyalar va hodisalar bilan bog‘liq xarajatlar yakka holda ham, jamlangan holda ham muhim emas. Ularning taqdim etilishi operatsiyalarning yoki bir xildagi bitimlar guruhining mohiyatini eng yaxshi tarzda aks ettirsa, bunday summalar umumlashtirilishi va netto-asosda taqdim etilishi kerak.Agar daromadlar va xarajatlar o‘zaro hisobga olingan bo‘lsa, shunga qaramay xo‘jalik yurituvchi sub’ekt muhimlik prinsipiga asoslanib, moliyaviy hisobotlarga izohlarda bu miqdorlarni ochib ko‘rsatish ehtiyojini qarab chiqishi kerak. Masalan, agar buxgalteriya balansida debitorlik qarzlarini «Xaridorlar va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblar» moddasida tashkil etilgan zaxiralarni dargumon qarzlardan chiqarib tashlab aks ettirish ko‘zda tutilgan bo‘lsa. Lekin tushuntirish xatida debitorlik qarzi summasi ham, dargumon qarzlar bo‘yicha tashkil etilgan zaxiralar summasi ham alohida ko‘rsatiladi.
Moliyaviy hisobot sub’ektning moliyaviy holatini, faoliyatining moliyaviy natijalarini va pul mablag‘larining harakatini xolisona ko‘rsatishi kerak.Xolislik prinsipiga erishish uchun har bir xo‘jalik yurituvchi sub’ekt buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobot tuzishda BHMS va buxgalteriya hisobi asosiy prinsiplarini qo‘llashga majbur.Faoliyatning xilma-xil turlari bo‘yicha yangiliklarni joriy etishning tezligi hali bu bo‘yicha BHMS ishlab chiqilmagan operatsiyalar va vaziyatlarga olib kelishi mumkin. Bunday holatlarda moliyaviy hisobotning xolisligiga xo‘jalik yurituvchi sub’ekt tomonidan mazkur standartga muvofiq mustaqil ishlab chiqilishi kerak bo‘lgan hisob siyosatini tanlash va qo‘llanish yo‘li bilan erishiladi.
Sub’ektning hisob siyosati mazkur standartning 16 — 50-bandlarida keltirilgan prinsiplar asosida belgilanishi kerak.Hisob siyosati xo‘jalik yurituvchi sub’ekt moliyaviy hisobotni tayyorlash va tuzish uchun foydalanadigan maxsus prinsiplarni, konvensiyalarni, tartib va amaliy yondashuvlarni ifodalaydi.Hisob siyosati moliyaviy hisobot barcha maqbul BHMSlarni qo‘llanish asosida tuziladigan tarzda tashkil etilishi kerak. Maxsus talablar bo‘lmagan taqdirda moliyaviy hisobot quyidagicha bo‘lishi kerak:
Hisob siyosatini shakllantirishda sub’ekt tanlab olgan buxgalteriya hisobini yuritish usullari tegishli tashkiliy-farmoyish hujjati chiqarilgan yildan keyingi yilning 1 yanvaridan boshlab qo‘llaniladi, hisobot yili davomida yangi tashkil etilgan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar bundan mustasnodir.Bunda ular xo‘jalik yurituvchi sub’ektning barcha tarkibiy bo‘linmalarida (jumladan, alohida balansga ajratilgan bo‘linmalarida) ularning qaerda joylashganidan qat’i nazar qo‘llaniladi.
Yangi tashkil etilgan xo‘jalik yurituvchi sub’ekt tanlab olgan hisob siyosatini mazkur bandga muvofiq moliyaviy hisobot birinchi marta e’lon qilingunga qadar, lekin davlat ro‘yxatidan o‘tib yuridik shaxs huquqini olgan kundan boshlab 90 kundan kechiktirmay rasmiylashtiradi. Sub’ekt tanlab olgan hisob siyosati yuridik shaxs huquqini olgan (davlat ro‘yxatidan o‘tgan) kundan boshlab qo‘llanish mumkin deb hisoblanadi. Hisob siyosati kalendar yil davomida o‘zgartirilmaydi.Xo‘jalik yurituvchi sub’ektning buxgalteriya balansi uning resurslarini va moliyaviy tarkibini tushunib yetishga imkoniyat berishi uchun hisobot vaqtidagi moliyaviy holatini aks ettirishi kerak.

4.