Мавзу: №2 “Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар ва уларни ҳисоблаш”

I-ялпи ички хусусий инвестиция харажатлари

G-товар ва хизматларнинг давлат хариди

Хп-соф экспорт (+;-)

• бу ЯИМни ҳисоблашга даромадлар бўйича ёндашув.

Учинчи усул
ЯИМни даромадлар бўйича ҳисоблашда уй хўжаликлари, корхона ва давлат муассасаларининг дастлабки, яъни тақсимланган даромадларини меҳнат ҳақи ва ялпи фойдага (рента, ссуда фоизи ва тадбиркорлик фойдаси ва ҳ.к.) ажратиш мумкин. ЯИМни мазкур усул бўйича ҳисоблашда даромадларнинг барча суммасига истеъмол қилинган асосий капитал қиймати (амортизация ажратмаси) ва бизнесга эгри солиқлар суммаси ҳам қўшилади.

ЯИМ (Y) = А + Т + W + R1 + R2 + Р1 + Р2

А–амортизация

Т-билвосита солиқлар

W-ёлланма ишчиларнинг иш ҳақлари

R1-ижара ҳақи тўлови ва рента кўринишидаги даромадлар

R2-капитал учун олинган фоиз даромадлари

Р1-мулкдан келадиган даромад

Р2 -корпорация фойдаси

II машғулот

• ХХБ (ҳалқ хўжалиги баланси) ва миллий ҳисоблар тизими
• Миллий ҳисобчилик тизимидаги бошқа кўрсаткичлар ва улар ўртасидаги нисбат
• Номинал ва реал ЯИМ
• МХТдаги муаммолар

МҲТ ва ХХБ тизимларининг фарқланиши

МҲТ ва ХХБ бир-бирига яқин тизимлар бўлиб, иккаласида ҳам моддий ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш жараёнлари мавжудлиги тан олинади. Лекин, уларни ҳисобга олиш бир-биридан фарқ қилади.

ХХБ тизимида ялпи ижтимоий маҳсулот ва миллий даромад фақат моддий ишлаб чиқариш соҳаларида яратилади деб ҳисобланади, хизмат кўрсатиш жараёни миллий даромадни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш жараёнида сарф-харажатлар сифатида ҳисобга олинади.

МҲТда моддий ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш жараёни бундай фарқ қилинмайди. Хизмат кўрсатиш натижасида яратилган янги қиймат товар ишлаб чиқаришда яратилган қиймат билан бир хил услубда ўлчанади. Бу эса мамлакатда яратилган ялпи ички маҳсулот ва миллий даромадни тўла ҳисобга олиш имконини яратади.