Mavzu №18 elektr yoy pechlarining tasnifi. Bevosita ta’sir etuvchi yoyli pechlar reja

18.3 - rasm. Elektr yoyning volt -amperli tavsifi.


,
bu yerda, a, в, c - o‘zgarmas miqdor, elektrodlar materialiga, gaz tarkibiga va yoyning sovish shartlariga bog‘liq, – yoyning uzunligi.
Elektr yoyli pechlar (EYOP) va qurilmalar (EYOQ) da ishlatiladigan katta toklarda yoydagi kuchlanish tokka bog‘liq emas, chunki kuchlanishning anod va katodli pasayishining yig‘indisi o‘zgarmaydi, yoy ustunining maydon kesimi tok kuchiga proporsional ravishda ko‘payadi va tenglamaning uchinchi hadi juda kichrayib ketadi, ya’ni II-qismda oddiylashadi.
Tok o‘sishi (II-qism) bilan yoy ustuni diametri kattalashadi va o‘sayotgan tokni o‘tkazish uchun kichikroq kuchlanish kerak bo‘ladi. Zaryadsizlanishdan o‘tayotgan elektr toki yoy ustuni atrofida magnit maydon hosil qiladi. Tok va magnit maydonning o‘zaro ta’sirlanishi yoy ustunining magnit siqish kuchlari paydo bo‘lishiga olib keladi. Bu kuchlar yoy ustunining diametrini chegaralashga intiladilar, bu esa tok zichligini o‘sishiga va elektr maydonning liniyali kuchlanganligini ko‘tarilishiga olib keladi.
Mavjud sharoitlarda katta tokli yoylarda erkin yonayotgan yoy harorati (7,5-12,5) 10³ Kga barobar. Yoy ustunining kesimini chegaralaganda va tok kuchi ko‘payganda tokning zichligi va yoydagi kuchlanish (III-qism) oshib boradi. Magnit qisish kuchlar, nurlanish va plazmaning elektronlar diffuziyasi yoy ustunining diametri kamayishiga olib keladi. Bu yoydagi tok kuchi ko‘payganida kuchlanganlik oshishini belgilaydi.
Yoy ustuniga keltirilayotgan energiya issiqlik o‘tkazuvchanlik, konveksiya va nurlanish hisobiga tarqab ketadi. 10⁴K haroratda yoy mutlaq qora jism nurlanishiga teng bo‘lgan miqdorida energiyani nurlaydi.
Yoyli o‘zgaruvchan tok bilan ta’minlaganda uning yonish sharoitlari jiddiy ravishda o‘zgaradi, chunki yoy davr davomida ikki marotaba yonib o‘chadi. Shu sababdan o‘zgaruvchan tok yoyi uchun faqat dinamik VATlar to‘g‘risida gapirib o‘tish zarur, chunki uning ko‘rinishi yoydagi va atrof-muhitdagi sharoitlar majmuasiga bog‘liq.
Modomiki yoyli po‘lat erituvchi pechlarda (YOPEP) tokning to‘xtamli tartibi nomaqbul bo‘lar ekan, kuchlanishdan tok 30⁰ dan kam bo‘lmagan holda orqada ishlashiga intilishi kerak, ya’ni . Yoy yonganida tokning to‘xtamlardan saqlanish uchun, ya’ni yoy barqarorligini ko‘tarish uchun, garchi bu qurilmaning elektr tavsiflarini yomonlashtirsa ham zanjirga qo‘shimcha induktivlik kiritiladi.