Mavzu 15-16. Vitamin saqlovchi dorivor o’simliklarni bioekologiyasi Reja

O’simliklarning hayot shakllari(Kriksunov,1995 )
Zoologiyada hayvonlarning hayot shakllarini aniqlashda turli holatlar va hayvonlarning biologik hislatlarini hisobga olishga to’g’ri keladi. Jumladan, bir hollarda hayvonlarni tashqi qiyofasi asos qilib olinsa, ikkinchi holda ularning ko’payish yo’llari, uchinchi holda esa, harakat qilishi yoki ozuqalanish yo’llari asos qilib olingan. Masalan, D.N.Kashkarov hayvonlarning hayot shakllari bo’yicha, tubandagi klassifikatsiyani beradi:

1. 
   Suzib yuruvchi shakllar.
   

1. 
   To’la suv shakllari-nekton, plankton, bentos.
   
2. 
   Yarim chala suv shakllari-sho’ng’uvchilar, sho’ng’imaydigan, suvdan faqat ozuqa topuvchilar.
   

2. 
   Er kovlovchi shakllar:
   

1. 
   mutloq yer qazirlar (butun hayoti yer ostida o’tadi)
   
2. 
   qisman yer qazirlar (er ustiga chiqib turadiganlar) 3.Er usti shakllar:
   

1. 
   In qilmaydigan: yuguruvchilar, sakrovchilar, sudralib yuruvchilar.
   
2. 
   In quruvchilar: yuguruvchilar, sakrab yuruvchilar, sudralib yuruvchilar.
   

v) qoya hayvonlari.

4. 
   Daraxtlarda o’rmalovchi shakllar, daraxtdan tushmasdan yashovchilar va vaqtincha daraxtga o’rmalovchilar.
   
5. 
   Havo shakllari.
   

Ozuqani havodan turib topuvchilar, yerdagi ozuqaga havodan qaraydigan shakllar.
D.N.Kashkarov klassifikatsiyasida hayvonlar morfologiyasi, harakat qilishi va ovqatlanishi kabi xislatlari inobatga olingan. Hayvonlar, muhitning namlik darajasiga qarab namlik sevar (gigrofillar) va quruqlikni sevar (kserofillar) guruhlarga bo’linadi.

Savollar

1. 
   Qanday hayot muhitlarini bilasiz?
   
2. 
   Qanday ekologik omillarni bilasiz?
   
3. 
   CHeklovchi omillar nima?
   
4. 
   Fotoperiodizm nima?
   
5. 
   Suv ekologik omiliga nisbatan o’simliklar va hayvonlar qanday ekologik guruhlarga bo’linadi?
   
6. 
   Edafik omil nima?
   
7. 
   Galofit nima?
   
8. 
   Hayot shakli deganda nimani tushunasiz?
   
9. 
   Qanday hayot shakllari klassifikatsiyalari mavjud?