Мавзу 14. Оператор фаолияти

2."Иш жойи" ва "иш майдони" тушунчалари
Инсоннинг меҳнат фаолияти махсус ташкил этилган шароитда амалга оширилади, унга иш жойи ва иш майдони киради. Иш майдони-бу иш муҳитининг махсус лойиҳаланадиган қисми; бу - сунъий равишда яратилган шароитлар билан табиий муҳитдан ажратилган зонадир. Иш майдонига мисоллар - ишлаб чиқариш цехлари, кемалар қуриладиган майдонлар, ангарлар. Иш жойи-бу иш майдонининг бир қисми бўлиб, у жойлаштирилган қурилмалар билан инсон бевосита алоқага киришади. Операторнинг иш жойи маълумотлар акс этадиган воситалар ва бошқарув органлари, алоқа воситалари жойлаштирилган бошқарув пульти ўз ичига олади.
Операторнинг иш жойи - бу " инсон-машина тизимида маълумотларни акс эттирувчи воситалар, бошқарув органлари ва ёрдамчи қурилмалар билан жиҳозланган ва инсон-машина тизими оператор фаолияти учун мўлжалланган жойдир”.
Иш майдонлари ва иш жойларини лойиҳалаш ходимларнинг антропологик, биомеханик, психофизиологик ва психологик имкониятларини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади. Ишчини жойини лойиҳалаштиришда унинг асосий ва ёрдамчи ҳаракатларни эркин бажариши, барча маълумотларни кўриши ва товуш сигналларини эшитиш учун қулай вазиятни яратишга ҳаракат қилинади. Қурилмаларни профилактик назоратдан ўтказиш ва таъмирлаш учун имконият яратилади. Санитар-гигиена, техника хавфсизлигини таъминлаш масалалари ҳал этилади.
Иш жойини лойиҳалаш қуйидаги босқичларни ўз ичига олади:
1. Дастлабки маълумотларни шакллантириш.
2. Иш жойининг ўлчамларини олдиндан танлаш.
3. Маълумотларни акс эттириш ва бошқарув органлари воситаларини жойлаштириш қоидаларини танлаш. Иш жойи панелида уларни жойлаштириш вариантларини ишлаб чиқиш.
4. Иш столи элементларини жойлаштиришни баҳолаш (кўриниш,
иш жойи элементларига осон етиш).
5. Пульт панелларини жойлаштириш учун умумий эргономик талабларни ҳисобга олиш.
6. Иш жойини лойиҳасини ҳар томонлама баҳолаш.
7. Масофадан бошқариш пулти кўрсаткичлари бўйича маълумотларни рангли кодлаш шаклларини танлаш.
8. Ишлаш пульти элементларини жойлаштиришнинг якуний вариантини ишлаб чиқиш.
Лойиҳалаш босқичларини бажариш пайтида лойиҳа у ёки бу нуқталарига қайтиб такомиллаштирилади ва ўзгартирилади. Гарчи у шартли равишда босқичларга бўлинса ҳам кетма-кет бажариладиган жараён эмас.