Mavzu-11: yer qa`ridan foydalanganlik uchun soliq

Quyidagilar soliq solish ob’yekti bo‘lmaydi:

• qatlamdagi bosimni saqlab turish va (yoki) uglevodorodlarni yopiq texnologik jarayon doirasida ajratib olish uchun mahsuldor qatlamga qayta haydab kiritiladigan tabiiy gaz hajmi;
• soliq to‘lovchilarga berilgan yer uchastkalari doirasida qazib olingan (ajratib olingan) hamda o‘zining xo‘jalik va ro‘zg‘or ehtiyojlari uchun foydalanilgan keng tarqalgan foydali qazilmalar. Keng tarqalgan foydali qazilmalar ro‘yxati qonun hujjatlari bilan belgilanadi;
• qonun hujjatlarida belgilangan tartibda daryo o‘zanlarini tozalash va qirg‘oqlarni mustahkamlash ishlari natijasida qazib olingan (ajratib olingan) noruda foydali qazilmalar, bundan qayta ishlangan va realizatsiya qilingan foydali qazilmalar hajmi mustasno.

• Bonuslar – bu bitim tuzilgan vaqtda yoki muayyan natijaga erishilgach bitim shartlariga muvofiq belgilangan bir martalik to`lovlar hisoblanadi.
• O`zbekistonda yer qa`ridan foydalanuvchilar ikki xil bonusni to`laydilar. Bular imzoli bonus hamda tijoratbop topilma bonusi.
• Imzoli bonus – yer qa`ridan foydalanuvchining tegishli litsenziya asosida foydali qazilmalarni aniqlash va qidirish bo`yicha faoliyatni amalga oshirish huquqi uchun bir martalik qat`iy belgilangan to`lov.
• Tijoratbop topilma bonusi - tegishli litsenziyada ko`rsatilgan yer qa`ri uchastkasida foydali qazilma konlarining har bir tijoratbop topilmasi uchun, shu jumladan dastlabki belgilangan ajratib olinayotgan zahiralarni ko`paytirishga olib keluvchi konlarni qo`shimcha qidirish o`tkazish chog`idagi foydali qazilmalar topilmasi uchun to`lanadigan to`lovdir.
• Rentals - davlat tomonidan tabiiy resurslardan foydalanish bo`yicha shartnoma tuzish vaqtida undiriladigan to`lov. Rentals kelishuv davri davomida yoki qazib olish boshlanishidan avval undiriladi.
• Royalti – bu mineral xom-ashyoni qazib olish hajmiga yoki ishlab chiqarilgan mahsulot qiymatiga nisbatan foiz hisobida bitim shartlariga muvofiq belgilangan va investor tomonidan pul shaklida yoki qazib olingan mineral xom-ashyoning bir qismi tarzida to`lanadigan muntazam to`lovlardir.

• Respublikamizda ushbu soliqni davlat byudjetiga ta`minlab beruvchi (ob-havo qiluvchi) eng yirik soliq to`lovchilar bo`lib, Olmaliq tog’-kon metallurgiya kombinati, Farg’ona, Oltiariq, Buxoro neftni qayta ishlash zavodlari, Sho`rtan va Muborak gazni qayta ishlaydigan zavodlari, Navoiy oltinni qayta ishlaydigan korxonasi shuningdek, Angren ko`mir qazib oluvchi korxona va boshqa shu kabi yer osti boyliklarini qazib chiqaruvchi va qayta ishlovchi yirik korxonalar hisoblanadi.

•