Mavzu-10ga savol va topshiriq

Mavzu-10ga savol va topshiriq

1. 
   Oldinga,orqaga o’nboloq oshish texnikasi to’g’risida gapirib bering va o’mbaloq oshish mashqini bajarib videyosini jo’nating ?
   
2. 
   Akro’batik mashqlar va ularning turlari haqida gapirib bering ?
   

Akrobatik mashqlar – asosan turli о‘qlar atrofida aylanma harakatlarni bajarish (о‘mbaloq oshish, tо‘ntarilish, salg‘to va h.k). Shuningdek, g‘ayri oddiy tayanch sharoitida bajariladigan muvozanatni saqlash mashqlari (yakka, juft va guruh bо‘lib). Har xil kontinentli mashg‘ulotlarda kuchlilik, epchillik, egiluvchanlikni, fazoda yо‘nalish olishni, vestibulyar apparatni mashq qildirish uchun qо‘llaniladi.

Akrobatik mashqlarni о‘rganish bir vaqtning о‘zida murakkab mashqlarni bajarishga tayyorarlik vazifasini bajaruvchi sodda mashqlardan boshlanadi.

Dumalashlar va о‘mbaloq oshishlar. О‘quvchilar avval dumalashlar, о‘mbaloq oshish va salg‘toni bajarish uchun tayyorgarlik mashqlarini egallab olishlari zarur.

Dumalash – tananing alohida qismlarini ketma-ket tayanchga tekkizgan holda boshdan oshmasdan turib aylanma harakatlarni bajarish. О‘quvchilar bu usulni quyidagi ketma-ketlikda egallab oladilar: dastlabki holatdan yarim qо‘llarni polga tayangan holatida о‘ngga va chapga dumalash; о‘tirgan holatdan – orqaga dumalash; tizzalarda turgan holatdan – oldinga dumalash.

О‘mbaloq oshish – tananing boshdan oshib о‘tib, sо‘ngra tayanchga tekkiziluvchi aylanma harakati. Oldinga о‘mbaloq oshish oyoqlarni ochgan holda qо‘llarga tayanib turishdan osonroq о‘zlashtiriladi: oldinga engashib, boshning orqa tomoni bilan (tana og‘irligini qо‘llarda ushlab turgan holda) tayaniladi va dumalab о‘tirib olinadi, sо‘ngra о‘tirib tayaniladi. Buni о‘zlashtirib olgach, о‘tirib tayanishdan о‘mbaloq oshishni bajarish mumkin.

Himoyalash: yon tomondan tizzada turib, bir qо‘l bilan yelkadan ushlab turish, ikkinchi qо‘l bilan tizzalar orqasidan itarib, aylanishni (о‘mbaloq oshishning birinchi fazasini bajarishga) yordam berish.

Orqaga о‘mbaloq oshishni og‘ma tekislikdan (masalan, gimnastik mat qoplangan tramplindan) о‘tirish holatidan, tanani egib turib va qо‘llar bilan (kaftlar pastga qaratilgan) yelkaga tayangan holda о‘zlashtirish ancha oson. О‘quvchilar og‘madan о‘mbaloq oshishni о‘rganib olgach, uni akrobatik yо‘lkada yoki matlarda bajarishga о‘tadilar.

Himoyalash: yon tomondan tizzada turib, yelkasidan ushlanadi va aylanma harakatni muvaffaqiyatli bajarishga yordam beriladi. Bu о‘mbaloq oshishni egilib bajarishni oldinga engashib о‘tirish holatidan boshlash kerak, dumalash qо‘llar bilan yelkaga tayanib, sо‘ngra oyoqlar bosh orqasidagi tayanchga tushiriladi. Bosh orqali aylanganda g‘ayrat bilan qо‘llar ochiladi, engashib (yahni oyoqlar tо‘g‘ri tutiladi) asosiy holatga о‘tiladi.

Sakrab о‘mbaloq oshishni (oldinga) dastlab turgan joyda bajarishni о‘rganish kerak. Yarim о‘tirgan holatdan oldinga yarim engashib, qо‘llar orqaga qilinadi: qо‘llarni oldinga harakatlantirish (siltash) bilan bir vaqtda oldinga yuqoriga g‘ayrat bilan sakraladi, uchlik fazasidan sо‘ng, qо‘llarga tayangan xolda oldinga umbaloq oshish bajariladi .

Himoyalash (straxovka): tayanch joyi yonida tizzada turib, bir qо‘l bilan yelka ostidan ushlab turiladi, ikkinchi qо‘l bilan bо‘ksa ostidan turtib, oldinga о‘mbaloq oshishni yakunlashga beriladi.

Orqaga о‘mbaloq oshish yelka orqali (engashib) bajariladi. О‘quvchilar bu mashqni о‘tirgan holatdan oldinga engashib, kuraklarga tayangan holda orqaga dumalab bajaradilar; sо‘ngra yelkada asoiy holatga qaytib (qо‘llar bilan yonga tayangan holda), kо‘krak orqali dumalab, bо‘ksalarga yotib tayangan holda tugallaydilar. Boshda yoki qо‘llarda turib bajarishda orqaga dumalashdan sо‘ng tos-bо‘ksa qismlarini tо‘liq yoyish va qо‘llarni tayanchga qо‘yish kerak, qо‘llarda turib bajarishda esa bir vaqtning о‘zida tanani va qо‘llarni yoyish muhim.

Himoyalash: yon tomonda turib, oyoqlardan ushlab oxirgi holatiga chiqishga yordam beriladi.

Aylanishlar (perevorot) – bosh orqali tо‘liq aylanma harakat qilish va oraliq tayanch bilan bajariladigan mashqlar. О‘quvchilar uchun yon tomonga (о‘ngga va chapga) va boshdan aylanishlar nisbatan osonroq. Avval aylanishlarda bog‘lovchi element bо‘lgan shiddat bilan sakrashni egallab olish tavsiya qilinadi. Siltanadigan oyoqda oldinga harakatlanib, gavdani oldinga bir oz egilgan holda bajariladi: turtki beradigan oyoq oldinga egiladi, qо‘llar esa oldinga – yuqoriga kо‘tariladi.

Chapga (о‘ngga) aylanish joydan turib va bir oz yugurish bilan bajariladi. Chap tomonga aylanish о‘ng oyoqda turgan holda bajariladi, chap oyoq oldinga, qо‘llar yuqoriga kо‘tariladi: chap oyoq bilan bilan katta qadam tashlab, oldinga engashiladi, chap oyoqni egib, chap qо‘l bilan oldinga, chap oyoq bilan bitta chiziqqa tayaniladi, barmoqlarni chapga, qо‘lni о‘ngga siltab, chap oyoqdan turtki olib, ketma-ket qо‘llarga tayanib, chap tomonga burilgan holda oyoqlar ochilgan holatga chiqiladi. Harakatni davom ettirib (о‘ng yonbosh bilan) navbat bilan qо‘llardan turtki olib, oyoqlarni tushirib, oyoqlar ochilgan holatga turiladi.

Himoyalash va yordam: bajaruvchining orqa tomonida turib, bel qismidan chalkash ushlab, harakatning oxirigacha yordam berish.

Boshdan aylanish. Yarim о‘tirgan, qо‘llar oldinga – pastga uzatilgan holatdan bosh egilib, tos-bо‘ksa qismlari keskin yoyilib, oyoqlar bilan turtki olish (uchish fazasi bilan) holatiga chiqish, oyoqlar uchida turib, tosni oldinroqqa itarib, harakatni tugallash.

Agar о‘quvchilar avval tayanch holatidan kuraklarni egib, (yon tomonda turgan sheriklarining qо‘lidan ushlab) oldinga-yuqoriga, yо‘nalishda keskin yoyilib, oyoqqa turib olib, sо‘ngra matlar tahlami ustidan boshdan aylanishni egallab olsalar (4-6 marta), sekin asta balandlikni kamaytirib, va nihoyat, akrobatik yо‘lakchada (yoki matlarda) bu aylanishni osonroq о‘rganib oladilar

Himoyalash va yordam: yon tomonda turib, bir qо‘l bilan yelka ostidan, ikkinchi qо‘l bilan tos ostidan tutib turib, harakatni oldinga-yuqoriga yо‘naltiring va bajaruvchiga yerga tushguncha yordam bering.

Turishlar – oyoqlarni yuqoriga uzatilgan (vertikal) turg‘un holatlar. Burishlarni bajarish о‘quvchilarda tо‘g‘ri qomatni saqlashga yordam beradi.

Kuraklarda turish. Orqa tomonga dumalashdan sо‘ng kaftlar bilan qaddining orqa tomoniga tayanib, tanani gavda va oyoqlar bir chiziqda yotadigan qilib yoyiladi. Yanada murakkabroq variant – qо‘llar polga qо‘yiladi. Turishning asosiy variantini egallagach, uni oyoqlar orasini ochish, oldinga va orqaga siltash, shuningdek, kuraklarga egilgan (450 burchak ostida) turishni bajarish mumkin.

Boshda turish. О‘tirish holatidan boshga shunday tayanish kerakki, bunda bosh va qо‘llarning barmoqlari teng tomonli uchburchak hosil qilsin va oyoqlarning turtkisi bilan tos kо‘tariladi (guruhlashtirib). Sо‘ngra oyoqlarni yozib, tana muvozanatini vertikal holatida saqlagan holda turishga chiqing. Turishni bir oyoqda о‘tirib, ikkinchi oyoqni siltab, ikkinchisidan turtki olib, bajarish mumkin. Bu holda zarur bо‘lsa, yordam berish mumkin: bir qо‘lni yelka ostiga, boshqasini siltanadigan oyoqqa qо‘yiladi (turishga chiqqunga qadar). Chala о‘tirgan yoki tovonlarda о‘tirgan holatdan bajarish yanada murakkabroq variant hisoblanadi

О‘quvchilar avval kuraklarda turishni va gimnastik devorda osilish bо‘lib egilib turishni о‘rganib olgan bо‘lishlari kerak.

Qо‘llarda turish. Qо‘llar oldinga – yuqoriga uzatilgan holatdan bajariladi: bir vaqtning о‘zida qо‘llar bilan polga tayangan holda oldinga qadam tashlab, boshqa oyoqni siltab, qо‘llarda turishga chiqiladi, oyoqlarni birlashtirib rostlanadi. Muvozanat saqlab qolinadi.

Himoyalash va yordam: siltanadigan oyoq tomondan turib, bir qо‘l bilan yelka ostidan tutib, boshqa qо‘l bilan siltanadigan oyoqning tizzasidan yuqoriroq qismidan tutib, turishga tо‘g‘ri chiqish tuchun yordam beriladi. Turishni о‘tirish va boshqa holatlardan kuch bilan bajarish mumkin. Asosiy variantni egallab olgach, turishni oyoqlar orasini ochish, bukish bilan murakkablashtirish, shuningdek, turishning boshqa turlarini ham bajarish mumkin: tor, birlashtirilgan, keng va boshqa.