Mavzu: №1 Neft va gaz mahsulotlarini fizik-kimyoviy tahlil qilish usullari haqida ma’lumot

Mavzu №4 Yorug’lik yutilish qoniniyatlari va yutilish spektrlarini ifodalash usullari. Optik tahlil usullari. Fotokolorimetrik tahlil usullari. Beger-Lambert-Ber qonuni

Reja:

1. Nur yutilishinig asosiy qonuni

2. Hyp yutilish spektrlari

3. Rangli eritmalar konsentratsiyalarini aniqlash usullari
Fotokolorimetrik tahlil usulining mohiyati. Fotokolorimetrik usul bilan modda miqdorini ko‘zga ko‘rinadigan spektrlar sohasida (400-780 nm) aniqlash standart va aniqlanayotgan rangli eritma tomonidan nur yutilishini solishtirishga asoslangan. Buni barqaror rangli har xil organik va noorganik birikmalar hosil qilish mumkinligi tushuntirish mumkin.

Fotokolorimetrik tahlil usulini aniqdaniladigan konsen-tratsiyalarning katta doirasida ishlatish mumkin. Bu usulni har xil murakkab texnik birikmalar tarkibidan aniqlaniladigan modda miqdori 1% dan ko‘p va 10^-5-10^-4 % bo‘lganda ham qo‘llash mumkin. Fotokolorimetrik tahlil usulini ba’zi bir moddani ajratiщ usullari-xromatografiya, ekstraksiya bilan birgalikda qo‘llash, modda miqdorini aniqlashda sezgirlikni yana bir foizga oshirishga va o‘lchash aniqligini 10^-5 % ta etkazishga imkon beradi.

Ko‘p metall va metallmaslar har xil rangli kompleks birikmalar bilan o‘zaro ta’sir etishga qodir. SHuning uchun fotokolorimetrik tahlil usulining aniqlash sohasini chegarasi yo‘q: hozirgi vaqtda deyarli hamma elementlar va ularning birikmalarini aniqlashning oddiy usullari mavjud. Tahlilning fotometrik usuli asosan solishtirishga asoslangan. Tekshirish uchun tayyorlangan rangli eritmaning rangini konsentratsiyasi ma’lum bo‘lgan, ya’ni standart eritma rangi bilan solishtiriladi. Eritma rangining jadallikligini yoki jadalligini ko‘z bilan kuzatiladi va har xil asboblar: kolorimetrlar, fotokolorimetrlar va spektrofotometrlar yordamida aniqlanadi.

Agarda nur yutilishini fotokolorimetrlar yordamida o‘lchansa, bunday usulni fotokolorimetrikusul deyiladi.

Fotometrik tahlilda qo‘llaniladigan kimyoviy reaksiyalar, boradigan jarayonning kimyoviy tabiatiga bog‘liq. bo‘lmay, balki eritma tomonidan nur o‘tishi, o‘zgarishi yoki susayishiga bog‘liqdir. Reaksiya tez, oxirigacha va takrorli sodir bo‘lishi kerak. Bundan tashqari, hosil bo‘layotgan tahlil qilinayotgan moddaning rangi vaqt davomida yorug‘likka turg‘un (barqaror) bo‘lishi kerak.

Fotometrik tahlil usulida kompleks va ichki kompleks birikmalar olishda oksidlanish-qaytarilish va organiq moddalarni sintez qilish reaksiyalaridan foydalaniladi.