Mavzu №1: Kirish

 
10.1 – rasm. ISO ning tarkibiy strukturasi. 
ISO da prezident, vitse – prezident, g‘aznachi va bosh sekretar 
lavozimlari mavjud. Bosh Assambleya – ISO ning Oliy Rahbari bo‘lib, 
ISO ning yig‘ilishi uch yilda bir marta bo‘ladi. Uning sessiyasida prezident 
uch yil muddat bilan saylanadi.
Bosh Assambleya o‘tkazish vaqtida sanoat sohasida yetakchi 
mutaxassislar 
ishtirokida 
xalqaro 
standartlashtirishning 
muhim 
muammolari va yo‘nalishlari muhokama qilinadi.
ISO kengashi yiliga bir marta o‘tkazilib, unda tashkilotning faoliyati, 
xususan, texnikaviy idoralarning tuzilishi, xalqaro standartlarning chop 
etilishi, kengash idoralarining a’zolarini hamda texnikaviy qumitalarning 
raislarini tayinlaydi va boshqa masalalar ko‘riladi.
ISO tashkilotining kengashiga quyidagi byuro va komitetlar 
buysunadi. 
1. PLAKO – texnik byuro; 
2. STAKO – standartlashning ilmiy tamoyillarini o‘rganuvchi komitet; 
3. KASKO – muvofiqlikni baholash komiteti; 
4. INKO – ilmiy texnikavii axborot komiteti; 

---

110 
5. DEVKO – rivojlanayotgan mamlakatlarga yordam ko‘rsatuvchi 
tashkilot; 
6. KOPOLKO – iste’molchilar manfaatlarini himoya qiluvchi komitet; 
7. REMKO – standart namunalari boyicha komitet. 
ISO tashkilotining rasmiy tillari – ingliz, rus, fransuz tillari 
hisoblanadi. 
Respublikamiz mustaqillikka erishgandan so‘ng erishgan muhim 
yutuqlaridan biri – bu uning 1994 yil 1 yanvardan ushbu nufuzli xalqaro 
tashkilotga a’zo sifatida qabul qilinishi bo‘ldi. O‘zbekiston Respublikasi 
ISO ning teng xuquqli a’zolaridan biri hisoblanadi.
 
10.2. Xalqaro elektrotexnika komissiyasi
Elektrotexnika sohasidagi xalqaro hamkorlik ishlari 1881 yilda elektr 
boyicha birinchi Xalqaro kongressning o‘tkazilishidan boshlangan edi. 
1906 yili Londonda 13 mamlakat vakillarining konferensiyasida maxsus 
idora – xalqaro elektrotexnika komissiyasi (XEK) tuzish to‘g‘risida bir 
fikrga kelindi. Bu idora elektr mashinalari sohasi boyicha atamalar va 
parametrlarni standartlashtirish masalalari bilan shug‘ullana boshladi.
XEK (ko’pgina adabiyotlarda MEK deb berilgan, bu ruscha 
“Mejdunаrodnаya elektrotexnicheskаya komissiya” so’zlarining bosh 
harflaridan olingan) nizomiga ko‘ra, bu tashkilotning maqsadlari 
elektrotexnika va radiotexnika va ularga qo‘shni tarmoqlardagi 
muammolar sohalaridagi standartlashtirish masalalarini hal qilishdir.
ISO va XEK faoliyatlari boyicha farqlanadi, XEK elektrotexnika, 
elektronika, radioaloqa, asbobsozlik sohalari boyicha shug‘ullansa, ISO 
esa qolgan boshqa hamma sohalar boyicha standartlashtirish bilan 
shug‘ullanadi.
Hozirgi vaqtda 41 ta milliy qumitalar XEKning a’zolari hisoblanadi. 
Bu mamlakatlarda Yer kurrasining 80% aholisi yashab, 95% dunyodagi 
ishlab chiqarilayotgan elektr quvvatining iste’molchisi hisoblanadi. Bu 
asosan sanoati rivojlangan hamda rivojlanayotgan mamlakatlardir.
XEK ingliz, frantsuz va rus tillarida ish olib boradi.
XEK ning Oliy rahbar idorasi XEK kengashidir, u yerda 
mamlakatlarning hamma milliy qumitalari taqdim etilgan. Unda eng 
yuqori lavozim prezident bo‘lib, u har 3 yil muddatiga saylanadi. Bundan 
tashqari vitse – prezident, g‘azinachi, bosh kotib lavozimlari ham bor. 
XEK har yili bir marta o‘z kengashiga yig‘iladi va o‘z faoliyati doirasidagi 
masalalarni hal qiladi.

---

111 
1972 yilga qadar XEK va ISO lar tomonidan yaratilayotgan hujjatlar 
tavsiya sifatida faoliyat ko‘rsatar edi. 1972 yili esa XEK va ISO larning 
tavsiyalari xalqaro standartlarga aylantirilishi haqida qaror qabul qilindi.