Мавзу 1: Жисмоний тарбия назарияси ва методикаси ўқув фан сифатида

Мувозанатни сақлашга оид машқлар: 
Бир оёқда кўзни юмган ва очиқ ҳолатда туриш. 
Турли буюмлар билан ва буюмларсиз (гимнастик деворида, гимнастик скамейкада, 
гимнастик ходада ва ҳ.к.) машқлар. 
Ҳар хил харакатли ўйинлар, спорт ўйинларидан сўнг бир оёқда ва икки оёқда 
мувозанат сақлаб қолиш. 
Белгиланган масофани кўзни юмиб ўтиш. 
Координацион қобилиятларни тарбиялаш методикасининг асослари. Координацион 
қобилиятларни тарбиялашда асосий мақсад янги ҳаракатлар кўникмаси ва 
малакаларини эгаллашга қаратилган бўлади. Бу сифатни тарбиялашда ҳар хил 
қўлланмалар ишлатилади. Чаққонликка йўналтирилган жисмоний юкланишнинг 
ўзгариши шуғулланувчилар енга оладиган координацион қийинчиликларни ошириш 
йўли билан содир бўлади. 
Бу қийинчиликлар асосан: 
Ҳаракат аниқлигини: 
4. Уларнинг ўзаро мослашувига: 
5. Муҳитнинг бирдан ўзгаришига бўлган талабларидан келиб чиқади. 
Чаққонликни тарбиялаш жараёнида ҳаракат координацияларини янада юқорироқ 
акс эттирувчи турли методик усулларидан фойдаланилади. Мана улардан баъзилари 
(Л.П.Матвеев бўйича): 
МЕТОДИК УСУЛ МАЗМУНИ 
МИСОЛЛАР 
1. 
Одатланмаган 
дастлабки 
ҳолатнинг 
қўлланилиши. 
2.Машқларнинг 
кўзгусимон 
(зеркально) 
бажарилиши. 
3.Тезликнинг 
ёки 
ҳаракат 
темпини 
ўзгарилиши. 
1.Сакраш йўналишига нисбатан орқа
билан туриб узунликка сакраш. 
2.Дискни чап қўл билан ирғитиш. 
3.Тезлаштирилган темпда машқларни 
бажариш. 
4. Кичик доирадаги дискни ирғитиш,

---

60 
4..Машқлар 
бажарилаётган 
фазовий 
чегараларнинг ўзгарилиши. 
5.Машқлар бажариш усулларининг ўрин 
алмаштирилиши. 
6.Қўшимча 
ҳаракатли 
машқларнинг 
қолдиқлари (осложн). 
7.Гурухли 
ёки 
жуфт 
машқларда 
шуғулланувчиларнинг 
қарама-қарши 
таъсирининг ўзгариши. 
8.Таниш бўлган ҳаракатларни олдиндан
номаълум ҳолатларда бажариш. 
ўйин майдонининг кичрайтирилиши. 
5. Турли усуллар билан баландликка
сакраш. 
6. Ерга қўйишда қўшимча бурилиш 
билан таяниб сакраш. 
7.
Ўйинларда 
турли 
тактика 
комбинацияларни 
қўллаш: 
турли 
рақиблар билан учрашувлар ўтказиш.