Mavzu: 1-4-sinf о‘qish darslarida о‘quvchilarning badiiy asarni tahlil qilish kompetensiyasini shakllantirish (2 soat amaliy) Mashgʻulot maqsadi

Suv bilan suhbat Zafar Diyor

• 
  Hoy, sen, jiyron toychamdek
  
• 
  Yaxshi bola, toychangdek
  
• 
  Oʻynab-oʻynab oqqan suv
  
• 
  Oʻynab-kishnab kelishim,,
  

Dalalarga bayramdek

Qir, adirlar oralab

Guldan bezak taqqan suv.

Shamol kabi elishim.

Quloq solgin soʻzimga,

Koʻrasanmi, bu oʻsha

Nega buncha shoshasan?

Oppoq qorli togʻlardan,

Qaerdan bu kelishing,

Shoshib, oqib, kelaman

Qirgʻoqlardan toshasan?

Dalalardan, bogʻlardan.

1-vazifa. She’rni past ovozda oʻqing. She’rni qanday ohangda oʻqigan ma’qul deb oʻylaysiz?.

a) sekin, oʻychan;

b) gʻamgin va qaygʻuli;

v) quvnoq, tantanali ohangda;

*g) xotirjam, mayin;

2-vazifa. She’rdagi qaysi misralarda suvning kayfiyati ifodalangan? Toʻlqinli chiziqlar bilan belgilang.

3-vazifa. She’rda shoir suvni nimalarga oʻxshatgan? Mana shu misralarni aniqlang. (– Hoy, sen, jiyron toychamdek;, Shamol kabi elishim.)

4-vazifa. Qofiyadosh qatorlarni qalam bilan birlashtiring. (Toychamdek-bayramdek, shoshasan-toshasan, kelishim-elishim, togʻlardan- bogʻlardan,).

4-topshiriq. Badiiy matnning alohida xususiyatlarini bilish, tilning tasviriy vositalarini anglash.

Yozning issiq kunlari, quyosh tikka koʻtarilgan. Bepoyon, koʻm-koʻk dala koʻksida yonayotgan quyosh shu’lasi laxcha choʻgʻ boʻlib, gʻoʻzalar ustida tovlanib koʻrinadi. Murod bilan ikkimiz mayda-chuydani koʻtarib, katta yoʻlning shimol tomonidagi yolgʻizoyoq yoʻldan joʻnadik.

Ertalabki shirchoyni bobom bilan birga ichdik. Oʻrtogʻimni hovli orqasidagi boqqa olib chiqdim. Bir tarafi gulzor, ikkinchi tomoni turli meva daraxtlari bilan toʻlgan soʻlim bogʻdan sira chiqib ketgimiz kelmas edi. Oq olma, koʻksulton rosa pishgan ekan, eb turgan edik, birdan allaqanday hayvonning qichqirgani eshitildi. Murod taajjublanib atrofiga qaradi. SHu chogʻ bobomning boʻrsigʻi esimga tushdi:

• 
  Nimaning ovozi? – dedi oʻrtogʻim.
  
• 
  Bobomning boʻrsigʻi-ku!
  
• 
  Rostdanmi? Qaerda – dedi hayron boʻlib Murod.
  
• 
  Yur, koʻrsataman, – dedim-da, doʻstimni boshlab, bogʻ etagidagi qafasda turgan boʻrsiq oldiga olib bordim. Qafasda turgan boʻrsiqni har tarafga sakratib, oʻynatib maza qildik. Shu chogʻ togʻam chaqirib qoldi. (Gʻayratiy)
  

1-vazifa. Asardan parchani sekin, yarim ovozda oʻqib chiqing. Hikoyada qahramonni hayratga solgan qanday hodisa yuz berdi?

a) gʻaroyib qush uchib keldi;

*b) allaqanday hayvonning qichqirgani eshitildi; v) qish keldi va tabiat oʻzgacha tusga kirdi;

2-vazifa. Matndan tabiat tasvirini yorqin tasavvur etishga yordam beruvchi sifatlarni aniqlang? (Bepoyon, koʻm-koʻk , soʻlim )

3-vazifa.Matndan oʻxshatish va jonlantirishlar qoʻllangan gaplarni toping.(Bepoyon, koʻm-koʻk dala koʻksida yonayotgan quyosh shu’lasi laxcha choʻgʻ boʻlib, gʻoʻzalar ustida tovlanib koʻrinadi.)

4-vazifa. Mazkur matnning turini aniqlang.

a) mualliflik ertagi

*b) hikoya

v) ilmiy-ommabop maqola