Mavzu : Taloqning funksiyasi reja

Buralsa yoki joyidan siljisa…
Adashgan (o‘z joyidan siljigan) talog‘i bor odamlarda taloq buralishi yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xavfli asoratlardan biri hisoblanadi. Taloq buralishi kam kuzatiladi. Ko‘proq ayollarda uchraydi, lekin ba’zan erkaklar va hatto bolalarda ham qayd qilingan. Taloq buralishi tez rivojlanganda kuchli og‘riqlar turadi, bemor qusadi, ba’zida hushini yo‘qotishi mumkin. Sekin rivojlangan taloq buralishida kasallik belgilari unchalik o‘tkir bo‘lmaydi. Bunda turli darajadagi og‘riqlar, meteorizm kuzatiladi. Taloq buralganda jarrohlik yo‘li orqali taloq olib tashlanadi.
Taloq abssessi
Taloq abssessi 0,5-1 foiz holatlarda kuzatiladi. Taloqdagi abssess turli o‘lchamlarda, bir o‘choqli yoki ko‘p o‘choqli bo‘lishi mumkin. Abssess butun taloqni yoki uning bir qismini zararlaydi. Kichik o‘lchamli ko‘p o‘choqli abssesslar kattalashib bir-biriga qo‘shilib ketishi va yiringli yaraga aylanishi mumkin.
Ko‘p hollarda vena va arteriyalar orqali taloqqa infeksiya kirib kelishi natijasida taloq abssessi yuzaga keladi. Infeksiya organizmdagi septik, yallig‘lanish va yiring o‘choqlari orqali tushishi mumkin. Masalan, tug‘ruqdan keyingi sepsis, yarali endokardit, osteomiyelit, yuqumli kasalliklar, exinokokkoz infeksiya tushishiga imkon yaratadi.
Taloq abssessida bemorning tana harorati ko‘tariladi, titroq bosadi, chap qovurg‘a ostida o‘tmas og‘riqlar seziladi. Bemor harakat qilganida og‘riqlar kuchayadi. Shu sababli, bemor qimirlamaslikka harakat qiladi. Taloq asbsessi jarrohlik yo‘li bilan davolanadi.
Kista va o‘smalar
Taloqdagi kistalar chin va soxta, bitta va bir nechta, parazitar va noparazitar bo‘lishi mumkin. Parazitar kistalar rivojlanish jarayonida hech bir belgilarsiz kechadi. Noparazitar kistalar ham hech bir belgi bermaganligi sababli, odam talog‘ida kista borligini hech qachon bilmasligi mumkin. Kista o‘lchamlari kattalashganda taloq ham yiriklashadi. Bunda taloq sohasida og‘riq yuzaga keladi.
Taloqdagi o‘smalarning ikki turi (karsinoma va xavfsiz o‘sma) tafovut qilinadi. Kasallik belgilari taloqdagi o‘sma o‘sa boshlagandan so‘nggina yuzaga keladi. Bunda qorin, chap qovurg‘a osti sohasi, yelkaning chap tomonida og‘riqlar paydo bo‘ladi. Sarkoma (taloq o‘smasi) kattalashib ketsa, kuchli zaharlanish belgilari (qusish, doimiy ko‘ngil aynishi, yuqori tana harorati) yuzaga keladi.
Taloq hamma umurtqali hayvonlarda bor. Toʻgarak ogʻizlilar, baʼzi ikki xil nafas oluvchi baliqlar ichagi, oshqozoni yoki oʻrta ichak shilliq qavat burmalari devorida limfoid toʻqimalar toʻplami boʻlib, bu Taloq vazifasini bajaradi. Qolgan umurtqali hayvonlar talogʻi ichakdan alohida boʻlib, orqa ichaktutgich, oshqozon yoki toʻgʻri ichakning boshlanish qismida joylashadi. Sudralib yuruvchilar (gatteriyalardan tashqari) hamda qushlarda rudimentlashgan. Taloq boʻlak-boʻlak yoki parraksimon boʻladi.
Odamda Taloq embrional hayotning birinchi oyida meʼdaning dorzalb tutqichi ichida toʻplangan mezenxima toʻqimasidan rivojlanadi. Taloq uzunchoq oval shaklli, uz. 12 sm, kengligi 7— 8 sm, ogʻirligi 150—200 g. Lekin Taloqning hajmi va ogʻirligi individual boʻlib, organizmning fiziologik holatiga bogʻliq holda juda oʻzgarib turadi. Mac, tinch xrlatda Taloq kengaygan, qon yoʻqotilganda esa siqiq boʻladi. Bir tomoni qabariq (diafragmal), ikkinchi tomoni botiq (ichki) boʻlib, chap biqinning 9,11 qovurgʻa sohalariga joylashgan. Tashqi tomondan seroz parda va biriktiruvchi toʻqima kapsulasi bilan qoplangan. Kapsuladan Taloq ichiga devorlar yoki trabekulalar tarqaladi. Trabekulalar Taloq ni oq va qizil pulpa bilan toʻla alohida boʻlakchalarga boʻladi. Qizil pulpa qonning shaklli elementlari (eritrotsitlar)ga boy vena sinuslaridan tashkil topgan. Oq pulpa esa limfotsitlar ishlab chiqaradigan limfa toʻqimalaridan tuzilgan; ular malpigi tanachalari deb ataladi. Taloq kasallanganda (mas., splenomegaliya) ancha kattalashadi.
Bizning organi tomonidan yuborilgan signallari uchun ehtiyot e'tibor - u har doim siz jiddiy kasalliklar tan va ularning oqibatlarini oldini olish uchun mumkin bo'lgan kafolati hisoblanadi. Bu holatda e'tibor, va tana juda muhim nima uchun, nima taloq kasalliklari, uzatish tan qanday, u batafsil tushunish lozim.