Mavzu № sosiologiyaning fan sifatida vujudga kelishi obyekti va predmeti antik dunyo olamining «oltin davri»

Mazkur xarakatlar natijasida jamiyatda sodir bulgan uzgarishlar;

Jamiyat aozolariga mazkur uzgarishlarning ta’siri;

Jamiyat aozolari tomonidan javob reaksiyasining bildirilishi.

Sosial uzaro xarakatlar sosial alokalarga uxshab bevosita va bilvosita bulishi mumkin. Undan tapщari subektiv xoxish asosidagi (bir tomonning shaxsiy extiyoji tufayli) xamda murakkab tizimlardagi birgalikdagi xamkorlik natijasida (iktisodiy, siyosiy tizimlarda) yuzaga kelgan sosial uzaro xarakatlar mavjud. Ikkinchi xolatda xar ikki tomon uz xoxishi asosida emas, balki tizimdagi vazifasi nuktaiy nazaridan uz burchlarini bajaradi va uzaro xarakat amalga oshiriladi. Bunda uzaro xarakatning amalga oshirilishi majburiy va rejalashtirilgan xarakterga ega. Shu bilan bigalikda bunday xolatda sosial uzaro xarakat amalga oshirilsada, ularni amlaga oshiruvchi tomonlar buni anglamasliklari xam mumkin. Misol uchun mudofaa vaziri xarbiy xarakatlarning boshlanishi tugrisida elon kildi. U uzi bilgan va bilmagan barcha xarbiylarga nisbatan ta’sir kursatdi.
Indivd tomonidan anglanganlik yoki anglanmaganlik xolatga boglik bulmagan xrlda jamiyatda kadriyatlar asosida shakllanuvchi sosial uzaro x,arakatlar mavjud.
Insonlar urtasida vujudga keluvchi sosial uzaro boglikdik struktur-funksional va intensional bulishi mumkin .
Struktur-funksional boglikdik A va B individ bitta struktura doirasida amal kilsa, sodir buladi. Bunda A va B ning xdrakatlari uzaro muvofik bulishi lozim, aks xolda srtukturadagi buzilishlarga sabab buladi.
Intensional boglikdik - B uz xoxishiga kura, A ning xdrakatlarini oldindan belgilab berishi tushuniladi. Bunda tashki tomondan A birinchi bulib xarakatni boshlagan bulsada, tagida B ning xoxishi yotadi. Chunki A da B uchun kadrli bulgan biror kadriyat yoki xususiyat mavjud buladi. Intensional bogliklik odatda jamiyatdagi axlokiy normalar, anoanalar va kadriyatlar tufayli vujudga keladi.
Sosial xarakat va sosial uzaro xarakat bir karashda uxshash xodisalar bulsada, sodir bulishiga kura farklanadi. Sosial xarakatda bitta individ ishtirok esa, sosial uzaro xarakatda kamida ikkita individ ishtirok etishi lozim. Demak, sosial uzaro xarakat ikki tomondama yunalgan xarakatlar almashinuvi jarayoni bulib, ikki va undan ortik individ urtasida amalga oshadi. Sosial uzaro xarakatda xarakatga javob xarakatning borligi namoyon buladi. Sosial xarakatda esa individning xarakati biror bir individga nisbatan yunalgan yoki yunalmagan bulishi mumkin. Shuning uchun sosial uzaro xarakatda xarakatning biror bir individga (narsa-buyumga emas) yunalganligi va javob reaksiyasi shartlari bajarilishi lozim.
Biz kundalik xayotimizda kuplab sosial uzaro xarakatlarni amalga oshiramiz. Misol uchun uchrashganimizda bir-birimiz bilan salomlashib, kul sikishamiz, jamoat transportida yoshi keksalar, bolalar va ayollarga yul beramiz. Bularning bari sosial uzaro xarakatning aktlari sanaladi. Ular aloxida sosial xarakatlar dan tarkib topadi. Ammo atrofdagi insonlar bilan birgalikda amalga oshirgan xar kanday xarakatimizni sosial uzaro xarakat deb atay olmaymiz. Avtomobil yulovchini urib yuborish xolati yul xodisasi sanaladi. Ammo xaydovchi va yulovchi ikki yirik sosial guruxlar vakillari sifatida mazkur xodisani uz manfaati va nuktaiy nazari orkali izoxlab, tortishishni boshlagach, u sosial uzaro xarakatga aylanadi. Xaydovchining fikricha, yullar avtomobil katnovi uchun kurilgan va yulovchilar uni istagan joyida kesib utishlari mumkin emas. Yulovchi esa uzini shaxarning asosiy vakili sifatida bilib, shaxarlar avtomobillar uchun emas, inson uchun kurilganini isbotlashga urinadi. Mazkur xolatda xaydovchi va yulovchi uzlarining sosial statuslarini namoyon kilishmokda. Maolumki, xar bir statusning uz xukuk va burchlari doirasi mavjud. Xaydovchi va yulovchining rolini bajarayotgan bu ikki inson yoktirish yoki yoktirmaslik asosidagi shaxsiy munosabatlarga kirishayotgani yuk. Ular jamiyat tomonidan belgilangan uzlariga tegishli sosial statuslar doirasidan chikmagan xolda sosial munosabatlarga kirishishmokda.