Mavzu : O’zbekistonda prezidentlik insituti tashkil topishi

1991 yilgi prezident saylovi
O'zbekistonda ilk prezidentlik saylovi 1991 yilning 29 dekabr kunida ótkazilgan.
Birinchi saylovda ikki nomzod ishtirok etgan: O'zbekiston xalq-demokratik partiyasidan Islom Abdug'aniyevich Karimov va Erk demokratik partiyasidan Muhammad Solih. Saylovda saylovchilarning 94,2 foizi (9,9 mln) ishtirok etgan. Unda katta ustunlikka ega bo'lgan Islom Karimov 87,1 foiz ovoz bilan (8 514 136) g'alaba qilgan hamda O'zbekistonning birinchi prezidentiga aylangan. 1 220 474 kishi uning raqibiga ovoz bergandi - 12,5 foiz. O'sha saylovda "Barchaga qarshi" ovoz berish ham mumkin bo'lgan va bu tanlov 36 525 kishi tomonidan amalga oshirilgan. 129 823 byulleten esa haqiqiy deb topilmagan.
2000 yilgi prezident saylovi
1995 yilning 26 martida referendum bo'lib ótadi va unda prezident vakolatini uzaytirish masalasi o'rtaga tashlanadi. Ushbu tashabbusni referendumda ishtirok etganlarning 99,6 foizi qo'llab-quvvatlab, prezident vakolati 2000 yilgacha uzaytiriladi. Referendumda faqat 0,4 foiz saylovchi "yo'q" javobini bildirgan. Davomat 99,3 foiz.
2000 yilning 5 yanvarida ótkazilgan prezidentlik saylovida Islom Karimov "Fidokorlar" partiyasidan o'z nomzodini qo'yadi. Unga O'zbekiston xalq demokratik partiyasi vakili Abdulhafiz Jalolov raqib bo'ladi.
Saylovda davomat 95,1 foizni tashkil qilgan (Bu saylovlar tarixidagi eng yuqori ko'rsatki). Unda 95,7 foiz saylovchi (11 147 621 kishi) Islom Karimovga ovoz bergan (O'zbekistondagi saylovlar tarixidagi eng yuqori ko'rsatkich), 4,3 foiz saylovchi (505 161 kishi) Abdulhafiz Jalolov nomzodini yoqlagan. 470 417 byulleten haqiqiy emas deb topilgan.
2007 yilgi prezident saylovi
2002 yil yanvarida referendum bilan Prezident vakolat muddatiga 7 yilga uzaytiriladi va bu norma Prezidentning amaldagi vakolat muddatiga tatbiq qilinadi. Shunday qilib, keyingi saylov 2007 yilda ótkaziladi.
Bu safargi saylovda amaldagi prezident Islom Karimov yangi tuzilgan Tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati — O'zbekiston Liberal-demokratik partiyasidan nomzod bo'ladi. Unga O'zbekiston xalq demokratik partiyasi vakili Asliddin Rustamov, “Adolat” sotsial-demokratik partiyasi vakili Dilorom Toshmuhammedova hamda mustaqil nomzod Akmal Saidov raqiblik qilgan⁹.
Saylovda saylovchilar faolligi 90,6 foizni tashkil qildi (14,765,444). Natijalarga ko'ra, Islom Karimov 13 milliondan ortiq saylovchining ovoziga ega bo'lib, 90,76 foiz to'plagan va navbatdagi muddatga saylangan. Uning raqiblari Asliddin Rustamov, Dilorom Toshmuhammedova va Akmal Saidov mos ravishda 3,27 foiz, 3,03 foiz va 2,94 foizdan ovoz olishgan.