Mavzu : O’zbekiston Respublikasi davlat qarzi siyosati va davlat qarzlariga xizmat ko’rsatish Mundarija Kirish

4-Rasm Davlat ichki qarz qoldig’i. 01.07.2019

O‘zbekiston Respublikasi Davlat tashqi qarzi strategik ijtimoiyiqtisodiy ahamiyatga ega bo‘lgan loyihalarni amalga oshirish uchun tashqi manbalardan qarz mablag‘larini jalb qilinishi natijasida shakllangan bo‘lib, uning hajmi 2019 yilning 1 oktyabr' holatiga 13,6 mlrd. AQSh dollariga yoki YaIMga nisbatan 23,8 foizga yetdi: O‘zbekiston Respublikasi Hukumati nomidan jalb qilingan tashqi qarz – 9 625,2 mln. AQSh dollari ekvivalenti yoki jami davlat tashqi qarzining 70,8 foizi; O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining kafolati ostida jalb qilingan tashqi qarz – 3 970,5 mln. AQSh dollari ekvivalenti yoki davlat tashqi qarzining 29,2 foizi.⁵Chet el manbalaridan (chet davlatlar, xalqaro tashkilotlardan, xalqaro moliya va iqtisodiy institutlardan, chet el hukumatlarining moliya tashkilotlari va O‘zbekiston Respublikasining boshqa norezidentlaridan) mablag‘larni jalb etish davlat tomonidan xorijdan mablag‘ jalb qilish bo‘lib, bu mablag‘ bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining qarz oluvchi yoki qarz oluvchirezidentlarning kreditlarini (qarzlarini) to‘lashga kafil sifatidagi majburiyatlari yuzaga keladi.

O‘zbekiston Respublikasi nomidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri jalb qilingan qarzdorlik (9,6 mlrd. AQSh dollari) asosan, ta'lim, sog‘liqni saqlash, energetika, qishloq xo‘jaligini rivojlantirish, aholini ichimlik suvi bilan ta'minlash, qishloq joylarida namunaviy uy-joylar qurish kabi ijtimoiy va strategik ahamiyatga ega bo‘lgan loyihalarni moliyalashtirishga yo‘naltirilgan. Mazkur qarzdorliklar Davlat byudjeti hisobidan hamda qisman qarzdor korxonalarning mablag‘laridan qoplanadi. 2019 yil yanvar'-sentyabr' oylarida O‘zbekiston Respublikasi nomidan 13 ta tashqi qarz bitimlari imzolangan bo‘lib, mazkur bitimlar doirasida moliyalashtiriladigan loyihalar Samarqand va Toshkent viloyatlari aholisining ichimlik suvi bilan bog‘liq muammolarini hal etishga, ta'lim va ijtimoiy muhofazani rivojlantirish, qishloq joylarida tadbirkorlikni rivojlantirish va boshqalarni o‘z ichiga oladi (Jadval 8) O‘zbekiston Respublikasi kafolati ostida jalb qilingan tashqi qarzdorlik (4,0 mlrd. AQSh dollari) hisobidan energetika, transport va transport infratuzilmasi, kimyo sanoati va boshqa strategik sohalardagi yirik investision loyihalar moliyalashtirilgan bo‘lib, ushbu qarzdorliklarni so‘ndirish qarzdor korxonalar tomonidan amalga oshiriladi. 2019 yilning 1 iyul' holatiga O‘zbekiston Respublikasi Davlat tashqi qarzi portfeli valyuta tarkibining 60,1 foizi - AQSh dollari, 13,5 foizi - yapon ienasi, 10,9 foizi – SDR (maxsus qarz olish huquqlari), 5,3 foizi – yevro, 10,2 foizi - boshqa valyutalardagi tashqi qarz hissasiga to‘g‘ri keladi.