Mavzu : Moliyaviy hisobotlar va ularni xalqaro standartlar asosida tuzish. Reja : Kirish

Mavzu : Moliyaviy hisobotlar va ularni xalqaro standartlar asosida tuzish.
Reja :
Kirish

1. 
   Moliyaviy hisobotlar
   

1. 
   Moliyaviy hisobotning mazmuni, mohiyati va tarkibi
   
2. 
   Moliyaviy hisobot tuzish va uni tashkil etish
   
3. 
   Moliyaviy hisobotlar orasidagi bog’liqlik.
   

2. 
   Moliyaviy hisobotlarni xalqaro standartlar asosida tuzish
   

1. Moliyaviy hisobot xalqaro standartlarining asosiy mazmuni va uning buxgalterlarni tayyorlash tizimidagi o’rni

2. Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarini ishlab chiqish, qabul qilish va foydalanish imkoniyatlari

3. Xalqaro moliyaviy hisobotni tayyorlashning kontseptual asoslari

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar


1. Moliyaviy hisobotning mazmuni, mohiyati va tarkibi
Moliyaviy hisobot – xo’jalik yurituvchi subyektlar tomonidan mahsulot (ish va xizmat) lar sotish natijalari to’g’risidagi ma’lumotlar majmui bo’lib, u subyektning moliyaviy -xo’jalik faoliyatining holatini ma’lum davr (chorak, yillik) ga qiymat ko’rinishida aks etishidir. Hisobot axborotlari sotilgan mahsulot (ish va xizmat) lar, ishlab chiqarish xarajatlari, xo’jalik mablag’lari va ularning tashkil topish manbalari, ishlarning moliyaviy natijalari, soliqqa tortish hamda dividendlar to’g’risidagi ma’lumotlarni o’z ichiga oladi.
Hisobot ma’lumotlari bo’yicha korxona rahbari mulkdorlar, ta’sischilar, boshqaruv va nazorat tizimi, yuqori tashkilotlar oldida hisobot beradilar.
Birinchi navbatda shuni aytish joizki, korxonalar majburiy tartibda quyidagi foydalanuvchilarga chorak va yillik hisobotini topshiradi: ta’sis hujjatlariga binoan mulkdorlarga; davlat soliq inspeksiyasiga; O’zbekiston Respublikasi qonunchiligiga binoan korxona faoliyatining ayrim tomonlarini tekshirish va tegishli hisobotni olish vazifalari yuklatilgan boshqa davlat organlariga. Amaldagi qonunga binoan:^1[39][41]

• 
  barcha korxona va muassasalar uchun 1- yanvardan 31- dekabrgacha bo’lgan davr hisobot yili hisoblanadi;
  
• 
  yangi tashkil etilgan korxona va muassasalar uchun birinchi hisobot yili bo’lib, ular yuridik huquqqa ega bo’lgan sanadan shu yilning 31- dekabrigacha bo’lgan davr hisoblanadi. 1- oktabrdan keyin tashkil etilgan korxonalar uchun ularning yuridik huquqqa ega bo’lgan sanadan keyingi yilning 31- dekabrigacha bo’lgan davrni birinchi hisobot yili deb hisoblashga ruxsat beriladi;
  
• 
  korxonalar choraklik va yillik buxgalteriya hisobotlarini O’zbekiston Respublikasi moliya vazirligi tomonidan belgilangan muddatlarda topshiradilar.
  

Hisobot rahbar va bosh buxgalter tomonidan imzolanadi va korxonaning xo’jalik faoliyati natijalari, mulkiy va moliyaviy holati to’g’risidagi yillik buxgalteriya hisobotidan foydalanuvchilar uchun ochiq bo’lib matbulotda e’lon etilishi mumkin. E’lon qilingan hisobotning to’g’riligi mustaqil auditorlik tashkiloti tomonidan tasdiqlanadi.
Korxonaning yillik buxgalteriya hisoboti tegishli tashkilotlarga topshirilishidan oldin ta’sis hujjatlarida belgilangan tartibda ko’rib chiqiladi va tasdiqlanadi. Qonunga muvofiq yillik hisobotning quyidagi shakllarini tuzish nazarda tutilgan:
1- «Korxona balansi»;
2- «Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot»;
3- «Asosiy vositalar harakati to’g’risidagi hisobot»;
4- «Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot»;
5- «Хususiy kapital to’g’risidagi hisobot».
Ushbu hisobotlarga qo’shimcha holda «Debitorlik va kreditorlik qarzlari to’g’risida ma’lumot» ham topshiriladi.^2[40][42] Shuningdek, hisobot shakllariga izohlar, hisob – kitoblar va tushuntirishlar ilova qilinadi.
Balans chorak va yillik hisobot tarkibiga kiritiladi. Bu «netto» nomli balans bo’lib, foydalanuvchilarga korxonaning sof qiymatining hajmi to’g’risida axborot beradi, chunki mulkning qiymati jami ko’rsatkichga quyidagi moddalar bo’yicha eskirishini chiqarib tashlab ko’rsatiladi: asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar va boshqalar, foyda summasi esa, jamiga faqat hisobot davrida taqsimlanmagan foyda hajmiga qo’shiladi. Lekin xo’jalik faoliyatini tahlil etish maqsadida balansda quyidagi ko’rsatkichlar saqlanib qolgan: dastlabki qiymat va ularning eskirishi, olingan foyda.
Shu’ba korxonalari, filiallar va vakilliklariga ega bo’lgan korxonalar konsolidallashgan moliyaviy hisobot tuzadi. Shu’ba korxonalarga qo’yilgan qo’yilmalar bosh korxonaning moliyaviy hisobotida uning moliyaviy qo’yilmalari sifatida aks ettiriladi.
Yuridik shaxslar o’zlarining filiallari, vakilliklari va boshqa strukturoviy bo’linmalarini mustaqil balansga ajratishi mumkin, lekin ularning balansi va boshqa hisobot shakllari tegishli yuridik shaxsning konsolidallashgan hisobotiga albatta qo’shiladi.
Konsolidallashgan hisobotga bosh korxonaning moliyaviy hisoboti ilova qilinadi. Konsolidallashgan hisobot 8 –sonli milliy standartga binoan tuziladi.^3[41][43] Lekin vazirliklar, idoralar va budjet tashkilotlari bo’yicha tuziladigan yig’ma moliyaviy hisobotlar bundan mustasno.
Yillik moliyaviy hisobot quyidagi hajmida topshiriladi:

• 
  buxgalteriya balansi (1-shakl);
  
• 
  moliyaviy natijalar to’g’risida hisobot (2-shakl);
  
• 
  asosiy vositalar harakati to’g’risida hisobot (3-shakl);
  
• 
  pul oqimlari to’g’risida hisobot (4-shakl);
  
• 
  xususiy kapital to’g’risida hisobot (5-shakl);
  
• 
  debitor va kreditor qarzlari to’g’risida ma’lumot (2-a-shakli).
  

Kichik korxonalar va mikrofirmalar faqat quyidagi shakllardan iborat bo’lgan yillik moliyaviy hisobot topshiradi:
a) buxgalteriya balansi (1-shakl);
b) moliyaviy natijalar to’g’risida hisobot (2-shakl);
ye) debitor va kreditor qarzlari to’g’risida ma’lumot (2-a-shakli).
Хo’jalik yurituvchi subyektlarning yillik moliyaviy hisoboti qiziquvchi banklar, birjalar, investorlar, kreditorlar va boshqalar uchun ochiq hisoblanadi.
Ochiq tipdagi aksioner jamiyatlar, sug’urta kompaniyalar, banklar, fond va tovar birjalari, investitsiya fondlari va boshqa moliyaviy muassasalar, hisobotda keltirilgan ma’lumotlar to’g’riligini auditorlar tomonidan tasdiqlangandan so’ng, yillik moliyaviy hisobotini hisobot yilidan keyingi yilning birinchi mayigacha albatta matbuotda e’lon qilinishi kerak.
Хo’jalik yurituvchi subyekt tugatilganda tugatish bo’yicha moliyaviy hisobot tuzadi. Korxonani tugatilishi bo’yicha muomalalarning buxgalteriya hisobi, tugatish balansi va hisobotini tuzish, aktivlar qiymatini aniqlash ishlari tugatish komissiyasiga yuklatiladi. Shubhasizsiz qarzlar va zararlar tugatish balansiga qo’shilmaydi.
Тugatish balansida majburiyatlar ularning qaytarish vaqtiga hisoblangan foizlar bilan birga aks ettiriladi. Korxona balansining aktiv va majburiyat moddalari sinchiklab o’tkazilgan inventarizatsiya bilan asoslanishi kerak.
Moliyaviy hisobotlarni tayyorlash faqat sintetik va analitik buxgalteriya hisobi ma'lumotlari asosida, umumlashtirilgan va amaldagi me'yoriy hujjatlarga muvofiq guruhlangan bo'lishi mumkin. Shunday qilib, moliyaviy hisobotlar butun buxgalteriya jarayonining yakuniy bosqichidir. Bunday holda, buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotlarni tuzishning aniq usullari va usullarini tanlash tashkilot tomonidan mustaqil ravishda amalga oshiriladi.
Hozirgi vaqtda tashkilot hisobot yilining boshidan bir chorak, yarim yil, to'qqiz oy va bir yil uchun moliyaviy hisobotlarni hisoblash usuli bo'yicha tayyorlashi kerak. Moliyaviy hisobotlar nazorat qiluvchi organlarga bir xil chastotada taqdim etiladi. Shunga ko'ra, moliyaviy hisobot choraklik va yillik bo'lishi mumkin.
Tashqi foydalanuvchilar uchun moliyaviy hisobotlarning tarkibi markazlashtirilgan tarzda belgilanadi. Hisobot shakllari ro'yxati hisobot kunidagi amaldagi normativ hujjatlarga qarab farq qilishi mumkin. Agar qonun hujjatlariga muvofiq tashkilot majburiy auditdan o'tkazilishi shart bo'lsa, yillik moliyaviy hisobotning tarkibiga buxgalteriya hisobi ma'lumotlarining to'g'riligini tasdiqlovchi auditorlik xulosasi kiritiladi.
Balans tashkilotning mulki, kapitali va majburiyatlarining umumiy ko'rinishini beradi. Balans aktivi tashkilotning mulkiy massasining sub'ekt tarkibini ochib beradi. Bunday holda, aktivlarning o'zi o'tgan operatsiyalar va hodisalar natijasida tashkilot tomonidan olingan yoki nazorat qilinadigan kelajakdagi ehtimoliy iqtisodiy foyda tushuniladi. Balans majburiyati tashkilotning xo'jalik faoliyatiga o'z kapitalining qancha miqdori investitsiya qilinganligini, mulk massasini yaratishda kim va qanday shaklda ishtirok etganligini ko'rsatadi. Majburiyat, shuningdek, o'tgan operatsiyalar va hodisalar natijasida boshqa tashkilotlarga aktivlarni topshirish va xizmatlar ko'rsatish bo'yicha mavjud majburiyatlardan kelib chiqadigan kelajakda iqtisodiy foydaning ehtimoliy yo'qolishi tushuniladigan majburiyatlar miqdorini ham ko'rsatadi.Foyda va zararlar to'g'risidagi hisobot shakllanish haqida ma'lumot beradi moliyaviy natijalar tashkilot faoliyatining turli turlari bo'yicha. Uning asosiy ko'rsatkichlari daromadlar, xarajatlar, faoliyat turlari bo'yicha oraliq natijalar, o'z kapitaliga kiritiladigan foyda (zarar) shaklida hisobot davri uchun yakuniy moliyaviy natijadir. Ushbu hisobot tashkilotning o'z kapitali joriy davrda amalga oshirilgan daromadlar va xarajatlar ta'sirida qanday o'zgarishini ko'rsatadi. Bundan tashqari, daromadlar to'g'risidagi hisobot o'tgan va joriy hisobot davrlari o'rtasidagi bog'liqlik bo'lib, hisobot davri balansida o'tgan davrga nisbatan qanday o'zgarishlar yuz berganligini ko'rsatadi. Balans aktivlarining ko'payishi daromadlarning xarajatlardan oshib ketishi hisobiga shakllanadi, ularning orasidagi farq foyda sifatida tasniflanadi. Olingan foyda balansda o'z kapitalining ko'payishi sifatida, daromadlar to'g'risidagi hisobotda esa daromadlarning xarajatlardan oshib ketishi qoldig'i sifatida aks ettiriladi. Yo'qotishlar bilan o'xshash vaziyat.
Balans va foyda va zararlar to'g'risidagi hisobot moliyaviy hisobotning majburiy elementlari bo'lib, ham choraklik, ham yillik hisobotlarni shakllantirishda tuziladi. Balans ko'rsatkichlari va foyda va zarar to'g'risidagi hisobot, shuningdek, tashkilotning moliyaviy-xo'jalik faoliyati ko'rsatkichlari bo'yicha qo'shimcha ma'lumotlar boshqa hisobot shakllarida keltirilgan va yil uchun moliyaviy hisobotda taqdim etiladi.Boshqa hisobot shakllariga o'z kapitalidagi o'zgarishlar to'g'risidagi hisobot, pul oqimlari to'g'risidagi hisobot, ilova kiradi balanslar varaqasi va tushuntirish xati
O'z kapitalidagi o'zgarishlar to'g'risidagi hisobot o'z kapitalini shakllantirish bilan bog'liq ko'rsatkichlar summalaridagi o'zgarishlarni taqsimlashni ta'minlaydi va buxgalteriya balansida hisobot sanasidagi qoldiq sifatida taqdim etiladi. Ushbu hisobot tashkilotni boshqarish samaradorligini ko'rsatadi. Tashkilotning kapitali to'g'risidagi ma'lumotlar uning moliyaviy mustaqilligini va shunga o'xshash boshqa ko'rsatkichlarni aniqlash uchun iqtisodiy tahlilni o'tkazishda faol foydalaniladi.
Pul oqimi to'g'risidagi hisobot hisobot yilidagi tashkilotning faoliyatini hisobot davrining boshi va oxiridagi pul mablag'lari qoldig'iga nisbatan turli sohalar kontekstida tavsiflaydi. Bunday ma'lumotlarning shakllanishi har qanday tashkilotning faoliyati amalga oshirish va rivojlantirish uchun zarur bo'lgan minimal moliyaviy resurslarning mavjudligini nazarda tutganligi bilan bog'liq.
Aks holda, tashkilotning to'lov qobiliyati va moliyaviy barqarorligi hisobotning tashqi foydalanuvchilari tomonidan shubhali bo'lib qoladi. Shu sababli, tashkilot ma'muriyati oldida doimo to'g'ri kredit siyosatini tanlash va harakatning samarali yo'nalishlarini aniqlash vazifasi turadi. pul oqimlari.
Buxgalteriya balansiga ilova bahgalter hisobotlaridan foydalanuvchilarga balansni kiritish uchun mos bo'lmagan qo'shimcha ma'lumotlar bilan ta'minlash uchun mo'ljallangan: ular balansning alohida moddalarini batafsil va dekodlashni ifodalaydi.Buxgalteriya hisobotiga tushuntirish yozuvi moliyaviy hisobot foydalanuvchilariga asosiy hisobot shakllariga kiritish maqsadga muvofiq bo'lmagan qo'shimcha ma'lumotlar bilan ta'minlash maqsadida tuziladi, ammo ular tashkilotning moliyaviy holatini haqiqiy baholash uchun zarurdir. faoliyatining moliyaviy natijalari va moliyaviy holatidagi o'zgarishlar. Ushbu shaklning asosiy farqi shundaki, uni to'ldirishda tizim buxgalteriya hisobida aks ettirilmagan ma'lumotlardan foydalaniladi.
Hozirgi vaqtda amaldagi me'yoriy hujjatlar buxgalteriya hisobi shakllarini mustaqil ishlab chiqishni tashkil etish imkoniyatini nazarda tutadi. Bunday holda, qo'shimcha ko'rsatkichlar va ularga tushuntirishlar kiritiladi.
Buxgalteriya (moliyaviy) hisobotining ajralmas qismi, agar u ushbu Nizomga muvofiq bo'lsa, tashkilotning moliyaviy hisobotining to'g'riligini tasdiqlovchi auditorlik xulosasidir. federal qonunlar majburiy auditdan o'tkaziladi. Tashkilot auditining boshqa barcha holatlari proaktiv deb hisoblanadi. Moliyaviy hisob yordamida mavjud moddiy qiymatliklar, pul mablag’larining harakati kuzatiladi va nazorat qilinadi, mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish bilan bog’liq xarajatlar aniqlanadi, xo’jalik faoliyatining moliyaviy natijalari va korxonaning umumiy mulki haqidagi ma’lumotlar topiladi.
Moliyaviy hisob har qanday tizimda ham quyidagi uchta funktsiyani bajaradi: 1) axborot berish; 2) nazorat qilish; 3) boshqaruv echimlarini ishlab chiqish. Bu funktsiyalarni bajarishda moliyaviy hisob har xil usullardan foydalanishi mumkin. Shuningdek, moliya hisobi har xil ijtimoiy tizimlarda muayyan tizimning maqsadiga qarab har xil vazifalarni bajarishi mumkin.Moliyaviy hisobning asosiy vazifalarini tushunib olish uchun uning ob’ektlarini bilib olish lozim bo’ladi. Ushbu ob’ektlar quyidagi 4 ta guruhdan tashkil topgan:

1. 
   Korxona mablag’ (resurs)lari: mehnat vositalari, tovar-moddiy boyliklar, pul mablag’lari, tayyor mahsulot, ustav fondi (kapitali), boshqa har xil fondlar, kelgusidagi xarajatlar va to’lovlar rezervi, korxonalar foydasi hisobidan tashkil qilingan har xil zaxira va hakozolar. Bu mablag’lar korxonaning ishlab chiqarish jarayoni uchun tegishli sharoit yaratib beradi.
   
2. 
   Korxonalarda sodir bo’layotgan muhim jarayonlar: tovar –moddiy boyliklarni tayyorlash, mahsulot ishlab chiqarish, tayyor mahsulot, bajarilgan ish va xizmatlar realizatsiyasi, kapital qurilish va boshqa jarayonlar.
   
3. 
   Hisoblashish muomalalari: byudjet, mol etkazib beruvchi va pudratchilar, xaridorlar, ishchi va xizmatchilar, davlat banki va boshqa banklar hamda boshqa tashkilot va shaxslar bilan hisoblashishlar.
   
4. 
   Korxona xo’jalik faoliyatining moliyaviy natijalari: jamoaning daromadi, foyda va zararlari.
   

Ushbu ob’ektlarni o’rganish va nazorat qilish jarayonida uning vazifalari yuzaga keladi.Hozirgi davr talabidan kelib chiqqan holda moliyaviy hisob oldiga qo’yilgan talablar asosan quyidagilardan iborat:

• 
  qat’iy bir xillik (unifikatsiyalanganlik);
  
• 
  ishlab chiqarish topshiriqlarining bajarilishini aks ettiradigan ko’rsatkichlarga asoslanishi;
  
• 
  soliq solish bazasini va byudjetga boshqa ajratmalarni to’g’ri hisoblash.
  

Jamiyatda moliyaviy hisob ma’lumotlaridan juda keng miqyosda foydalaniladi. Ushbu foydalanuvchilar o’z navbatida uchta guruhga bo’linadi:

• 
  korxona boshqaruvchilari;
  
• 
  moliyaviy manfaatdor shaxslar;
  
• 
  moliyaviy manfaatdor bo’lmagan shaxslar.
  

Demak, 1-guruh ichki foydalanuvchiga va 2, 3-guruhlar tashqi foydalanuvchiga bo’linadi. Tashqi foydalanuvchilarni asosan quyidagi ko’rsatkichlar qiziqtiradi:

1. 
   Korxona aktivlari va passivlarining tuzilishi;
   
2. 
   Korxonaning likvidligi;
   
3. 
   O’zining va jalb qilingan kapitalning hissasi;
   
4. 
   Aktivlarning aylanish tezligi;
   
5. 
   Barcha aktivlar va realizatsiya qilingan mahsulotning rentabelligi;
   
6. 
   Korxona ixtiyorida qoladigan sof foyda;
   
7. 
   To’langan dividendlarning hissasi (agar aktsionerlik kompaniyasi bo’lsa).
   

Chunki axborotdan foydalanuvchilar o’z manfaatini ko’zlagan holda u yoki bu axborot manbalaridan foydalanadilar. Masalan, soliq organlari soliqqa tortish uchun moliyaviy hisobot, deklaratsiya va tekshiruv ma’lumotlaridan foydalanadilar, xaridor mahsulot narxining asoslanish darajasini moliyaviy hisobotdan oladilar va hokazo.Bozor iqtisodiyotiga o’tish munosabatlari tizimidagi o’zgarishlar, shuningdek fuqarolik- huquqiy doirasining kengayishi buxgalteriya hisobida adekvat (bir xillik) transformatsiyalash tamoyillarning zaruriyatini yuzaga chiqarmoqda.Moliyaviy hisob kontseptsiyalari va uning asosida ishlab chiqarilayotgan qonun-qoidalar asosida xo’jalik sub’ektlarida moliyaviy hisobning yuritilishini bozor infrastrukturasiga mos elementlarini yaratish zarurligi sezilmoqda.
Bu borada O’zbekistonda hisob tizimini bozor iqtisodiyotiga mos tarzda tashkil etish vazifalari oldimizga qo’yiladi. Bu vazifalar quyidagilardan iborat:

• 
  buxgalteriya hisobi bo’yicha amal qilinayotgan normativ aktlarni ishlab chiqarish va qayta ko’rib chiqish;
  
• 
  hisobning turli normativ aktlarida bir xillikni ta’minlash. Ularni bir-birini inkor etishiga va jarayonlarni to’la qamrab olganligiga ahamiyat berish;
  
• 
  buxgalterlik axborotini iste’mol qiluvchilarga to’liq, sifatli va davriy etkazib berish va uni o’qish yuzasidan yagona tilga o’tkazish.
  

Kontseptsiya - turli xil tarmoqqa tegishli xo’jaliklar, turli faoliyat ko’rinishlari, tashkiliy- huquqiy shakllarda buxgalteriya hisobini olib boruvchi va tashkil etuvchi asoslarni xarakterlaydi.Kontseptsiyalar birgalikda ham, alohida-alohida holatda ham buxgalteriya hisobining maqsadlariga qarshi bo’lmasligi lozim.Moliya hisobi va moliya hisoboti kontseptsiyasi moliya hisobi va hisobotning xalqaro standartlariga muvofiq, muayyan qoidalar va standartlar rioya qilingan holda tashkil etiladi.
Moliya hisobi quyidagi vazifalarni hal etishga qaratilgan:

• 
  mavjud va potentsial sarmoyadorlar va kreditorlarning tushunishi uchun qulay va xolis axborotni taqdim etish;
  
• 
  mavjud va potentsial sarmoyadorlar va kreditorlarga kutilajak daromadlar bilan bog’liq summalar, vaqt va tavakkalchiliklar haqida fikr yuritishga yordam beradigan axborotni taqdim etish;
  

Moliya hisobi va moliyaviy hisobotni tuzish pul ifodasida amalga oshiriladi.Tizimli moliya hisobida to’plangan va ishlangan axborotdan korxona tashqarisidagi foydalanuvchilariga taqdim etishning asosiy uslubi bo’lib umumiy belgilangan tashqi hisoboti hisoblanadi.Moliyaviy axborot quyidagi talablarni qondirishi kerak: tizimli (buxgalterlik) hisobida shakllanishi, aniq-puxta, xolis ahamiyatli bo’lishi kerak, bu, undan qabul qilinayotgan qaror natijasida ta’sir qilish uchun foydalanishga imkon beradi. Istiqbol jihatdan qadrli, aks aloqaga asoslanishi o’z vaqtida bo’lish, boshqarishga oid yoki boshqa qarorlarni qabul qiladigan yoki tayyorlaydigan shaxslarga tushunarli bo’lishi kerak. Sintetik va tahliliy raqamlarning olib borilishini nazarda tutadigan buxgalterlik axboroti hosil bo’lishi to’g’riligini tekshirish va tasdiqlash imkonini beradi.

Moliya hisobotlarida keltiriladigan buxgalterlik axboroti quyidagi talablarni qondirishi kerak: keltirilayotgan ma’lumotlarini taqqoslay olishlik: doimiy bo’lishi, ya’ni tanlangan davrda qabul qilingan metodologiya va hisob protseduralaridan foydalanishi kerak: ahamiyatli, ya’ni undan foydalanish muayyan darajada moliya hisobotida keltiriladigan faoliyat ko’rsatkichlari va natijalariga ta’sir qilish mumkin.
Moliya hisobotida keltiriladigan hisob axboroti konservativ bo’lishi kerak, ya’ni aktivlar, mulkni baholashda, odatda, joiz va hollardan eng pasti tanlanadi, bu agarda aktivlar yoki mulkning bozor narxi tannarxdan yuqori bo’lsa, ya’ni hisobotda boyliklar, eng past bahoda, ya’ni tannarx bo’yicha ko’rsatiladi. Aksincha, ya’ni agarda aktivlar yoki mulkning bozor narxi tannarxdan past bo’lsa, unda bu boyliklar bozor narxlarida aks ettiriladi. Ushbu xususiyat aktivlar va mulkni baholashda ehtiyotkorlikni ta’minlanganidek, foyda miqdorini aniqlashda ham muhim o’rin tutadi. Moliya hisobotlarida keltiriladigan buxgalterlik axboroti to’la va axborot foydalanuvchilari uchun zaruriy manbalarni eng ko’pini o’z ichiga olgan bo’lishi kerak.
Axborotlarga qiziqish quyidagi mazmunda berilishi talab etiladi:

• 
  investorlar va ularning vakillari ular tomonidan qo’yilgan investitsiyalardan kutilayotgan daromadlar va xatarlar haqidagi axborotlar haqida;
  
• 
  investitsiyalar bo’yicha imkoniyatlar va ularni idora etilishi haqida;
  
• 
  tashkilotlarning dividend to’lay olish qobiliyati haqida kabilar.
  

Moliya hisobini tashkil etishdagi kontseptsiyalarni ro’yobga chiqarishda quyidagi talablar hisobga olinadi:

• 
  tashkilotning majburiyatlari va mol-mulklari shu tashkilotdagi mulk egalarining majburiyatlari va mol-mulkidan alohida hisobga olinadi;
  
• 
  tashkilot o’zining faoliyatini kuzatilgan kelajakda ham davom ettiradi, bu tashkilotning faoliyatini to’xtatish yoki likvidatsiya qilish kabi niyatlari mavjud bo’lmaydi, shu bilan birga o’rnatilgan qonun-qoidalar bo’yicha majburiyatlar to’lanib boriladi;
  
• 
  tashkilot tomonidan tanlab olingan hisob siyosati joriy yilning keyingisiga nisbatan, bir tashkilot chegarasida, shuningdek o’zaro bog’liq tashkilotlar miqyosida qo’llaniladi.
  

Moliya hisobotini tashkil etish va moliya hisobotini tuzish kontseptsiyasining asosiy printsiplaridan yana biri har bir xo’jalik operatsiyasini, xo’jalik faktini iqtisodiy mazmun va ikki xillik xususiyatdan kelib chiqib, moliya hisobining bir xil summada aks ettirishga imkon beradigan qo’sh yozuv uslubini qo’llash hisoblanadi.intetik va tahliliy raqamlar yordamida tashkil etilajak tizimni buxgalterlik hisobi moliya hisobotida umumlashtirilgan korxona mulki va uning shakllanish manbalari haqidagi aniq puxta axborotni olishga imkon beradi. Moliya hisobi va hisoboti asosida o’tkaziladigan korxonaning moliyaviy ahvolini tahlil qilish imkoniyatining mavjudligi ham asosiy qoida hisoblanadi. Korxonaning moliyaviy ahvolini tahlil qilish, balans aktivlari likvidliligini aniqlash, ishlab chiqarish zahiralari va boshqa moddiy boyliklarning naqdligini aniqlash, shuningdek qator koeffitsientlarni hisoblashni nazarda tutadi.
Auditor xulosasi mustaqil auditorlik firmasi tomonidan moliya hisobotiga izohlarni aks ettirgan holda tuziladi. Shuningdek, moliya hisobi va hisoboti tizimini tashkil etish paytida inflyatsiyani hisobga olish muhim masala hisoblanadi.