|
Vakuumli o’chirgichlarning afzalliklari quyidagilardir: nominal toklar va qisqa tutashuv toklarini komutasiya qilishda kontaktlarning yuqori ishqalanib emirilishiga chidamliligi; elektr yoyidan keyingi elektr chidamliligini katta tezlikda tiklanishi; katta agressiv muhitda ishlaganda ham portlab ketish va o`t olib ketishga havfsizligi; atrof muhit temperaturasi katta oraliqda o`zgarishiga chidamliligi (-70oC dan +200oC gacha); elektr apparatlarda vakuumli uzgichni hoxlagan holatda, ya’ni tik-vertikal, yotiq-gorizontal, og`ma burchakli, o`rnatish mumkinlik imkoni; juda katta tezlikda ishlashi, chunki harakatdagi kontaktning yurish masofasi kichik, ya’ni bir necha mm ekanligi va harakat qiluvchi qismlar massasining kichikligi, yoki harakat massa inersiyasining kichikligi; ekspluatasiyada kapital xizmat ko`rsatish va ekspluatasiya xarajatlarini kamayishi; atrof muhitni ifloslashning umuman yo`qligi hamda shovqinsiz ishlashi. O`rtacha kuchlanishda ishlaydigan vakuum o’chirgichlarini ishlab chiqarish miqdori o’chirgichlarning umumiy soniga nisbatan Yaponiyada 50 60% ni, Buyuk Britaniyada 30 40% ni AQSHda 20 30% ni tashkil qilib, tezda o`sib borish ehtimoli katta. Vakuumli kommutasion jixozning boshqalaridan farqi shundaki, vakuumda yoy kichik toklarda umuman yonmaydi. Bu kichiklik ma’lum bir chegaraviy qiymatgacha bo`ladi. U asosan kontakt materialiga bog`liqdir. Vakuumli o’chirgich yuritgichiga quyidagi shartlar qo`yiladi: ulash jarayonida harakatlanuvchi kontaktning o`rtacha tezligi v=0.5 1.5 m/s bo`lishi; o`chirish jarayonida v = 0.8 3.8 m/s bo`lishi; o`tuvchi tok miqdori 40-100 kA bo`lganda elektrodlardagi kontakt bosimi 1000 4000 N bo`lishi talab qilinadi. BB/TEL turiga tegishli vakuumli uzgich qutbning kesimi o`chirilgan holatda
12.6a-rasmda tasvirlangan. BB/TEL turiga tegishli vakuumli uzgichining tashqi ko`rinishi 12.6b-rasmda keltirilgan [43]. Vakuumli uzgich KV-1,14 (kontaktor)ning tok himoyasida mikroprosessor boshqaruvli bloki mavjud bo`lib, o`zgaruvchan tok zanjirini o`chirib–yoqishga, ya’ni kommutasiyalashga, mo`ljallangan. Zanjirning nominal kuchlanish miqdori 140 V bo`lishi mumkin.
Mazkur ulagich temir yo`l transporti hamda quvur orqali uzatish transportidagi og`ir sharoitda ishlaydigan elektr jixozlarini boshqarishda qo`llaniladi. Bundan tashqari elektroenergetika, neftegaz metallurgiya sohasida qo`llash ko`zda tutilgan. Mikroprosessorli boshqaruv bloki ulagichni qisqa tutashuv toki va fazalar nosimmetriyasi tokidan qo`shimcha himoyalashni ta’minlab beradi. Vakuumli uzgich VBKE-10 prujina yuritgichlik seriyali elektr zanjirlaridagi normal va avariya rejimlarida nominal kuchlanishi 10 kV chastotasi 50 Gs nominal toki 20 kA va 31,5 kA bo`lgan uch fazalik o`zgaruvchan tok tarmog`ini kommutasiyalashga mo`ljallangan. O`zgaruvchan tokli 27,5 kV tortuvchi podstansiyalarga mo`ljallangan vakuumli uzgich VVF27,5 da KDV-10-1600-20UXL2 vakuum kamerasi qo`llaniladi. U ikki seksiyali izolyatsiyalovchi keramik stakan 1 shaklida bo`lib, metall flanslar 3 va 13 bilan kavsharlab germetik zich ulangan (12.7-rasm). Pastki flanes 13 ga qo`zg`almas kontakt 10 tok kirmasi 11 orqali mustahkam o`rnatilgan. Yuqorigi flanes 3 ga harakatchan kontakt 9 gofrlangan sil’fon 5 bilan germetik kavsharlab o`rnatilgan bo`lib, tok kirmasi 4 orqali tashqariga chiqarilgan. 46a-rasmda o`chirgich kontaktlari 9 va 10 ulangan holatda hamda 47b va 47v rasmlarda mazkur kontaktlar ajratilgan holatda ko`rsatilgan.
Kontaktlar ajralish – elektr zanjirini uzish vaqtida ularning oralig`ida elektr yoyi 14 yonadi. Kamera 1 ning izolyatsiyalovchi sirtiga yoy paydo qilgan erigan metall zarrachalarining sachrovidan asrash uchun metall ekranlar 7, 8 va 12 o`rnatilgan. Ulardan 7 va 12 ekranlar yuqori kuchlanishli bo`lib, ekran 8 yerlangandir. Ekran 2 esa gofrlangan silfon 5 sirtini yoy eritib yuborishidan muhofazalash uchun o`rnatilgan. Kamera 1 yasalish jarayonida unga maxsus vakuum-issiqlik ishlovi beriladi va naycha 6 orqali ichidagi havo so`rib olinadi. Kamera ichida bosim 10-2 Pa katta bo`lmagan vaqtda naycha 6 germetik kavsharlab yopiladi. Shuning uchun ham kamera ichida undan foydalanish davrida etarli vakuum bo`ladi.
Mexanik vositadan avtonom rejimda ishlaydigan elektr maxsus moslama sinxron generatordir. Qurilma xususiy iqtisodiyotda qo'llanilgan. Sanoat chastotasining elektr toki ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Bundan tashqari, ixtiro payvandlash uskunalari uchun oqim generatori sifatida ishlaydi. Sinxronlash mashinasi dizel va benzinli elektr stantsiyalarda o'rnatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
