Mavzu : “Abadiy dvigatel” ni yaratishga bo‘lgan urinishlar. Reja: Abadiy dvigatel o‘zi nima?

To‘rtinchi bosqich - "Abadiy g‘ildirak"dagi yuklarning taqsimlanishi sxemasini tahlil qilish.

Sxemani turli yo‘llar bilan mukammallashtirishga bo‘lgan intilishlariga qaramay, abadiy harakatni paydo qilish uchun qilingan ko‘p sonli urinishlardagi muvaffaqiyatsizliklar Leonardo da Vinchini omadsizlikning sabablarini qidirib ko‘rishga chorladi. Bunday vazifaning hal qilishning mushkulligi, zamonaviy kitobxonga XIV-XV asrlar orasida ilm fanda hali "ish" va "energiya" kabi fizik tushunchalarning mavjud bo‘lmaganligini eslatish orqali tushunarliroq bo‘ladi. Lekin, baribir Leonardo, nisbatan mashhur bo‘lgan nosimmetrik yuklari bor g‘ildirakli abadiy dvigatelning nima uchun ishlamasligini tushuntirib bera oldi. Uning qo‘lyozmalarida g‘ildirakning aylanish jarayonidagi harakatini izohlovchi chizmalar saqlanib qolgan. Leonardo, yuklarning taqsimotidagi nosimmetriklikning o‘qqa nisbatan qanday o‘zgarayotganligini sinchiklab kuzatdi. U soddaroq variantdagi va nisbatan kam sondagi yuklari bor g‘ildirak misolida, jarayonni tahlil qilib chiqdi. Bunday sodda sxemalarda olim, hal qiluvchi faktor, bir tarafdagi yuklarning boshqa tarafdagisidan son jihatdan ortiqcha bo‘lishi emas, balki, yuklarning o‘qqa nisbatan joylashish masofasi, ya'ni, og‘irlik markazining holati ekanligini aniqladi.