Mavzu : 36-§ vodorod xloridning suvli eritmasi kislota xossani namoyon qilishini qanday izohlaysiz? Xlorning eng muhim birikmalaridan biri vodorod xloriddir. Uning kimyoviy formulasi hcl

Yangi mavzuni mustahkamlash : O’quvchilar bilan savol-javob qilish.

Mavzu: AVOGADRO QONUNI. MOLYAR HAJM

1811-yilda A.Avogadro ushbu qonunni ochgan:

• Bir xil sharoitda o’zaro teng hajmdagi turli xildagi gazlarda molekulalar soni teng boiadi.

Har qanday gazning 6,0210²³ ta zarrasi (1 moli) normal sharoitda 22,4 l hajmni egallaydi.

• Modda hajmining  ga uning miqdoriga nisbati shu moddaning molyar hajmi V_M deb

ataladi:

Jadval-3

Modda	Mr	Molyar massasi	Molyar hajmi	Molekkulyar soni
H2	2	2gr	22,4 1	6,02.10^23ta
CO2	44	44gr	22,4 1	6,02.10^23ta
CI2	71	71gr	22,4 1	6,02.10^23ta

Gazning zichligini topish uchun formuladan foydalanamiz.

Gazning nisbiy zichligini topish uchun formuladan foydalanamiz.

Gazning hajmi, bosimi va temperatura orasidagi bog’liqlik,odatda BoyI-Marioti va Gey-Lynssaklaming gazlarga oid qonunlarini birlashgan tenglamasi bilan ifodalanadi.

Har qanday gazning bir moli uchun o’zgarmas kattalik ekanligini D.I.Mendeleev aniqladi va R harfi bilan ifodalanadi R-gazning o’zgarmas doiniysi deb ataldi. Demak n mol gaz uchun PV=nRT n= bo’lganligi uchun bo’ladi.

Avogadro soni bo’yicha hisoblash.

1. 2.22 gr malaxitda nechta kislorod atomi bor.

A) 3,01·10²³ B) 0,301·10²² C) 9,03·10²³ D) 3,01·10²²

2. 4.2 gr dolomitda nechta uglerod atomi bor.

A) 3,01·10²³ B) 0,275·10²⁴ C) 12,75·10²² D) 27,5·10²³

3. 1.225 gr bertole tuzidagi nechta xlor atomi bor.

A) 6,02·10²³ B) 6,02·10²² C) 6,02·10²¹ D) 6,02·10²⁰

4. 28.4 gr glauber tuzidagi nechta atomi bor.

A) 0,53·10²³ B) 2,74·10²³ C) 16,5·10²² D) 1,65·10²⁴

5. 168 gr sariq qon tuzidagi nechta azot atomi bor.

A) 0,45·10²³ B) 2,74·10²³ C) 16,5·10²² D) 1,65·10²⁴

6. 25 gr mis kuporosdagi nechta kislorod atomi bor.

A) 6,02·10²³ B) 3,01·10²³ C) 6,02·10²² D) 6,02·10²⁴

7. 30 gr gipsdagi nechta vodorod atomi bor.

A) 0,17·10²³ B) 4·10²³ C) 0,7·10²³ D) 4,2·10²³

8. 10 gr silvinitdagi nechta xlor atomi bor.

A) 0,075·10²³ B) 2 C) 0,5·10²³ D) 0,9·10²³

9. 17 gr zar suvidagi nechta xlor atomi bor.

A) 0,1·10²³ B) 0,3·10²³ C) 1,8·10²² D) 0,18·10²⁴

10. 22 gr kaliy permanganaddagi nechta kislord atomi bor.

A) 0,14·10²³ B) 0,56·10²³ C) 3,35·10²³

EKVIVALENT TUSHUNCHASI EKVIVALENTLAR QONUNI

Kimyoviy elementlar bir-biri bilan o'z ekvivalentlariga proporsional bo’lgan massa miqdorlarda birikadi yoki almashinadi (Ekvivalentlar qonuni).

Elementning ekvivalentligi deb 1 mol yoki 1 g vodorod atomi bilan birikadigan yoki shuncha miqdor vodorod o’rnini oladigan miqdoriga aytiladi.

EKVIVALENT

	Modda	Formula	Misol
1	Oddiy modda
2	Asos
3	Oksid
4	Kislota
5	Tuz

oksidlarning ekvivalenti

Bunda: M_r — oksidning molekular massasi;  — oksid hosil qiluvchi elementning valentligi; n — oksid hosil qiluvchi elementning shu oksiddagi atom soni.

Asoslarning ekvivalenti

Bunda: M_r — asosning molekular massasi; n(OH) — asosdagi gidroksid guruh soni.

Kislotalarning ekvivalenti

Bunda: M_r — kislotaning molekular massasi;

n(H) — kislota tarkibidagi metallga o’rnini bera oladigan vodorod atomlari soni.

Tuzlarning ekvivalentligi

Bunda: M_r — tuzning molekular massasi;

 — tuz hosil qiluvchi metallning valentligi;

n — tuz hosil qiluvchi metallning shu tuzdagi atom soni.

Ekvivalent nomalum bo’lgan elementning ekvivalenti malum bo’lgan element bilan hosil qilgan birikmasiga qarab ikkinchi elementning nomini aniqlashda. formuladan foydalaniladi.

• Ekvivalent — teng qiymatli demakdir.

Elementning ekvivalentligi deb, 1 mol vodorod atomlari bilan birikadigan yoki kimyo-viy reaksiyalarda shuncha vodorod atomlarining o’rnini oladigan miqdoriga aytiladi.

Elementning 1 ekvivalenti massasi uning ekvivalent massasi deb ataladi (vodorod uchun 1 g/mol).

• Murakkab moddaning ekvivalenti uning 1 ekvivalent vodorod bilan qoldiqsiz ta'sirlashadigan yoki boshqa har qanday moddaning bir ekvivalenti bilan ta'sirlashadigan
miqdoridir.

Demak, moddalar ularning ekvivalentlariga mos ravishda o’zaro ta'sirlashadilar. Bu ekvialentlik qonuni deb ataladi:

Moddalar bir-biri bilan ularning ekvivalentlariga proporsional miqdorlarda ta'sirlashadilar.

o’zaro ta'sirlashayotgan moddalar massalari (hajmlari) ularning ekvivalent massalariga (hajmiga) proporsionaldir.

Ekvivalent hajm — moddaning 1 ekvivalenti egallaydigan hajm boiib, gazsimon holat uchun qoilanadi (1 ekvivalent hajm H — 11,2 l/rnol, O — 5,6 l/mol).