Mavzu : 36-§ vodorod xloridning suvli eritmasi kislota xossani namoyon qilishini qanday izohlaysiz? Xlorning eng muhim birikmalaridan biri vodorod xloriddir. Uning kimyoviy formulasi hcl

F minerallari tarzida tabiatda uchraydi.

Brom — xlor tutuvchi barcha tabiiy birikmalarga yondosh tarzda minerallar holida va dengiz suvida, yer osti suvlarida uch￾raydi.

Yod — dengiz o‘tlari (laminariya) va dengiz bulutlarida (ko‘p hujayrali sodda dengiz hayvoni), organik birikmalar, yer osti suv￾larida, Chili selitrasiga yondosh tarzda yodatlar (NaIO3, KIO3) holida tabiatda uchraydi.

Galogenlarning barchasi o‘tkir hidga ega, zaharli. F2, Br2,I2 molekulalari ikki atomli, tartib raqami ortishi bilan atom radiuslari ortib borganligi sababli molekulalar qutblanuvchanligi ortib boradi. Natijada molekulalararo dispersion ta’sirlashuv kuchayib bromning suyuq, yodning qattiq holda bo‘lishiga olib keladi. Bu esa o‘z o‘zidan yuqori suyuqlanish va qaynash haroratiga ega bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Ftor juda yuqori kimyoviy faollikka ega bo‘lib, uni amalda eri￾tuvchilar vositasida eritish qiyin. Brom va yod suvda juda oz miqdorda, organik erituvchilarda esa yaxshi eriydi. Ftor xona haroratida ishqoriy metallar, qo‘rg‘oshin, temir bilan yonib reaksiyaga kirishadi. Qizdirilganda barcha metallar, oltin va platina bilan ham reaksiyaga kirishadi. Vodorod, yod, brom, oltingugurt, fosfor, mishyak, surma, uglerod, kremniy, bor bilan sovuqda ham portlab yoki yonib reaksiyaga kirishadi. Qizdirilganda kripton va ksenon bilan birikadi: Xe + F2 = XeF2 + Q

Ftor kimyoviy faol bo‘lganligi uchun kislorod, azot va olmos bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri reaksiyaga kirishmaydi. Ftor atmosferasida shisha va suv yonib ketadi: