Mavzu : 36-§ vodorod xloridning suvli eritmasi kislota xossani namoyon qilishini qanday izohlaysiz? Xlorning eng muhim birikmalaridan biri vodorod xloriddir. Uning kimyoviy formulasi hcl

2. Xlorid kislotaga xos bo‘lgan xususiy reaksiyalar.

a) kumush nitrat bilan reaksiyaga kirishib, oq cho‘kma (AgCl) hosil qiladi. Bu cho‘kma suvda ham, kislotada ham erimaydi:

AgNO3 + HCl = AgCl + HNO3

Xlorid ionining eritmada mavjudligini aniqlash uchun AgNO3 reaktivdir.

b) oksidlovchilar bilan reaksiyaga kirishib, xlor ioni oksidlanadi va erkin xlor moddasini hosil qiladi.

Ishlatilishi.

Metallarni tozalashda

Tibbiyotda

Tuzlarini olishda

Bo‘yoq moddalari olishda

Plastmassa tayyorlashda.

Xlorid kislotaning tuzlari xloridlar deyiladi. Xloridlar xalq xo‘jaligida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan moddalardir.Natriy xlorid (osh tuzi) — NaCl. Osh tuzi tabiatda juda ko‘p uchraydi. Uning asosiy massasi dengiz va okeanlar suvida erigan holda bo‘ladi. Qattiq kristall holda tosh tuzi shaklida ham uchraydi. Tosh tuzi O‘zbekiston hududida joylashgan Xo‘jaikon, Tubokat, Borsakelmas, Boybichakon, Oqqal’a konlaridan qazib olinadi. Osh tuzining qaynash harorati 1413 °C, suyuqlanish harorati 800,4 °C, zichligi 2,16 g/cm3 ga teng. Eruvchanligi 0 °C da 35,6 g.Osh tuzining turmushdagi ahamiyatini bilasiz. U hayot uchun juda muhim modda. Shuningdek, xalq xo‘jaligida eng ko‘p ishlatiladigan moddadir. Inson 1 kunda taxminan 4–6 g, 1 yilda esa 2 kg osh tuzi iste’mol qiladi. Demak, O‘zbekistondagi barcha aholi 1 yilda taxminan 64000 tonna atrofida osh tuzi iste’mol qilar ekan. Butun dunyodagi aholi esa 14 mln tonna osh tuzi iste’mol qiladi.

Kaliy xlorid — KCl. Kaliy xlorid tabiatda karnallit – KCl·MgCl2∙ 6H2O, silvinit – KCl ∙NaCl, silvin — KCl, kainit — KCl ∙MgSO4∙3H2O ko‘rinishdagi minerallar tarzida uchraydi. Kaliy xloridning tabiiy minerallari Qashqadaryodagi Tubokat va Surxon￾daryodagi Xo‘jaikon konlaridan qazib olinadi.Kaliy xlorid qishloq xo‘jalik ekinlari uchun kaliyli o‘g‘it sifa￾tida muhim ahamiyatga ega. O‘yuvchi kaliy, xlor va xlorning birikmalari ham kaliy xloriddan olinadi. Xloridlarning deyarli barchasi suvda yaxshi eriydi. AgCl, PbCl2, CuCl, HgCl2 lar esa erimaydi.