|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
Tabiiy fanlar fakulteti Geografiya yo’nalishi
203-gurux talabasi Hamroqulov Husanning “Biogeografiya” fanidan
Amaliy mashg’uloti
Mavzu: Turlarning tarqalishi
Reja :
1. Sut emizuvchilar sinfi sistematikasi
3. Haqiqiy darrandalar (Theria) kenja sinfi
3. Hasharotxo'rlar (Insectivora)
Sut emizuvchilar sinfi sistematikasi
Sut emizuvchilar sinfi 4000 ga yaqin turlarni o'z ichiga oladi va dastlabki darrandalar hamda haqiqiy darrandalar yoki tirik tug'uvchilar deb ataladigan ikki kenja sinfga bo'linadi. Dastlabki darrandalar (Prototheria) kenja sinfiga bir teshiklilar (Monotremata) turkumi kiradi. Ular sutemizuvchilar orasida eng soddasi hisoblanadi.Bir teshiklilar turkumiga o'rdakburun, 2 ta tur yexidna va 3 ta tur proyexidna kiradi.
Bir teshiklilar faqat Avstraliya, Yangi Gvineya va Tasmaniyada tarqalgan. O'rdakburunning gavdasi qalin va yumshoq jun bilan qoplangan. Suvda yaxshi suzadi va suv hayvonlari bilan ovqatlanadi. Yexidna tashqi ko'rinishidan tipratikanlarga o ’xshab ketadi. Avstraliyada tarqalgan. Bir teshiklilar faqat Avstraliya, Yangi Gvineya va Tasmaniyada tarqalgan. O'rdakburunning gavdasi qalin va yumshoq jun bilan qoplangan. Suvda yaxshi suzadi va suv hayvonlari bilan ovqatlanadi. Yexidna tashqi ko'rinishidan tipratikanlarga o ’xshab ketadi. Avstraliyada tarqalgan.
Haqiqiy darrandalar (Theria) kenja sinfi
Haqiqiy darrandalar (Theria) kenja sinfiga xaltali va yo'ldoshli
sutemizuvchilar kiradi. Ulaming hammasi tirik tug'adi. Bu kenja sinf 2
ta infrasinfga: 1. Tuban darrandalar (Metatheria); 2. Yo'ldoshlilar, ya'ni
yuksak darrandalar (Eutheria)ga bo'linadi.
Tuban darrandalar infrasinfi Xaltalilar (Marsupialia) turkumini
o'z ichiga oladi. Xaltalilar sutemizuvchilaming qadimgi va primitiv
turkumilarga boʻlinadi
Xaltalilar Avstraliya, Yangi Gvineya, Tasmaniya, Janubiy Xaltalilar Avstraliya, Yangi Gvineya, Tasmaniya, Janubiy Amerikaning o'rmon, dasht va tog'larida tarqalgan. Xaltalilardan daraxtlarda yashaydigan Amerika opossumi, Tasmaniya qopchiqli bo'risi, qopchiqli ayiq yoki koala, qopchiqli olmaxon, qopchiqli kalamush, vombat, qopchiqli sichqon, qopchiqli chumolixo'r, kenguru va boshqalarni ko'rsatish mumkin. Xaltalilar turkumiga 270 dan ortiq tur kiradi. Ularning tana harorati 34 dan 36°C gacha o'zgarib turadi. Hasharotxo'rlar (Insectivora) yo'ldoshli sutemizuvchilaming eng primitiv turkumi hisoblanadi. Ular mayda va o'rtacha kattalikdagi hayvonlar bo'lib, tuproq ichida, yerda va daraxtlarda yashaydi. Avstraliyadan tashqari barcha qit'alarda tarqalgan bo'lib 370 ta tumi o'z ichiga oladi. Ularga tipratikanlar, tuproqda in qazib yashashga moslashgan krotlar, barg va xaslar tagida yashovchi yerqazirlar (uzunligi 4 sm), suvda yashashga moslashgan va qimmatbaho mo'yni beradigan vixuxol, Madagaskar orolida yashovchi tenereklar, Afrikada tarqalgan uzun oyoqlilar va Janubiy Osiyo o'rmonlarida yashovchi tupaylar kiradi (40 —rasm). O'zbekistonning cho'l mintaqasida tipratikan bilan yerqazirlar keng tarqalgan. Hasharotxo'rlar (Insectivora) yo'ldoshli sutemizuvchilaming eng primitiv turkumi hisoblanadi. Ular mayda va o'rtacha kattalikdagi hayvonlar bo'lib, tuproq ichida, yerda va daraxtlarda yashaydi. Avstraliyadan tashqari barcha qit'alarda tarqalgan bo'lib 370 ta tumi o'z ichiga oladi. Ularga tipratikanlar, tuproqda in qazib yashashga moslashgan krotlar, barg va xaslar tagida yashovchi yerqazirlar (uzunligi 4 sm), suvda yashashga moslashgan va qimmatbaho mo'yni beradigan vixuxol, Madagaskar orolida yashovchi tenereklar, Afrikada tarqalgan uzun oyoqlilar va Janubiy Osiyo o'rmonlarida yashovchi tupaylar kiradi (40 —rasm). O'zbekistonning cho'l mintaqasida tipratikan bilan yerqazirlar keng tarqalgan.
40 — rasm. Hasharotxo'rlar turkumi vakillari: 1 — Afrika sakrovchisi, 2 — yerqazar, 3 — tenrek, 4 — krot, 5 — vixuxo],
Mevaxo'r ko'rshapalaklar yoki katta qanotlilar ancha katta hayvonlar Mevaxo'r ko'rshapalaklar yoki katta qanotlilar ancha katta hayvonlar bo'lib, qanotlarini yoyganda 170 sm gacha yetadi. Afrika, Osiyo va Avstraliyaning tropik mintaqalarida tarqalgan. Tishlarining chaynash yuzalari yassilashgan va mevalar bilan ovqatlanishga moslashgan. Markaziy Osiyo hududida taqaburun, mittiko'rshapalak, shalpangquloq ko'rshapalak, quloqdor shomshapalak va tunshapalaklar tarqalgan.
E’tiboringiz uchun rahmat
Do'stlaringiz bilan baham: |
