Mavqei alohida o‘rin egallaydi

 
Q
uvvat
= n* F
maks
/ M
t
 
Bu  yerda: 
Q
uvvat
  -  sanoat  korxonasi  sexining  yoki  uchaskaning  qabul 
qilingan o‘lchov birligidagi ishlab chiqarish quvvati; 
n - sanoat korxonasi sexining yoki uchastkadagi ilg‘or uskunalar soni; 
F
maks
  –bosh  uskunadan  foydalanish  mumkin  bo‘lgan  maksimal  muddat, 
soat; 
M
t
  –bosh  uskunada  mahsulot  tayyorlashning  progressiv  mehnat  sig‘imi, 
soat. 
Amaliyotda  ishlab  chiqarish  quvvati  va  uskunalarning  yuklanishini 
hisoblashda ba’zida xatolar, ular o‘rtasidagi farqni sezmaslik hollari ham uchrab 
turadi.  Korxona  quvvati  asosiy  ishlab  chiqarish  fondlari,  yangi  texnika  va 
aniqlangan  zahiralardan  foydalangan  holda  mahsulot  ishlab  chiqarish  mumkin 
bo‘lgan  maksimal  darajani  tavsiflaydi,  uskunalarning  yuklanishni  hisoblash 
natijalari  esa,  ushbu  quvvatlardan  rejadagi  davrda  foydalanishning  darajasini 
aniqlaydi. 
Demak,  ular  o‘rtasidagi  prinsipial  farq  shundaki,  birinchi  holatda  korxona 
ishlab  chiqarishi  mumkin  bo‘lgan  mahsulotlarning  maksimal  darajasi  aniqlansa, 
ikkinchi  holda  mazkur  davr  mobaynida  uskunalardan  qanchalik  foydalanilishi 

---

 
 
159 
aniqlanadi. 
Asosiy  ishlab  chiqarish  fondlaridan  foydalanishni  yaxshilash  bilan  bog‘liq 
bo‘lgan  mazkur  chora-tadbirlar,  ko‘pincha  ishlab  chiqarish  quvvatlari  balansini 
tuzish  yo‘li  bilan  amalga  oshirilib,  korxonaning  ishlab  chiqarish  quvvatlari  va 
ularni ta’minlash manbalariga bo‘lgan ehtiyoji aniqlanadi. 
Sanoat  korxonasida  ishlab  chiqarish  quvvatini  hisoblash  uchun  quyidagi 
ma’lumotlar bo‘lishi lozim: 
a)  mavjud  uskunalar  va  agregatlarning  soniga  ta’mirlashdagi  uskunalar, 
rejalashtirish davrida yangidan kiritilgan uskunalar qo‘shiladi. Lekin jismoniy va 
tabiiy sharoit ta’sirida yemirilgan uskunalar hisobga kiritilmaydi; 
b) 
korxonalar 
va 
sexlarning 
ishlab 
chiqarish 
maydonlari 
haqidagi ma’lumot; 
v)  korxonalarning  ish  rejimi,  ya’ni  smenalar  soni  (ta’mirlashga  to‘xtash 
vaqtisiz), ish vaqti fondi; 
 g) uskunalar, agregatlarning unumdorlik normasi. 
 Ishlab  chiqarishda  turli  uskunalardan  foydalanish,  korxonaning  kuvvati  asosiy 
texnologik  jarayonlarni  bajaradigan  yetakchi  sexlar,  bo‘linmalar  yoki 
agregatlarning quvvatlariga binoan xisoblanadi. 
Turli  korxonalar  (birlashmalar)ning  ishlab  chiqarish  quvvatini  hisoblashda 
ularning  xususiyatlari  inobatga  olinadi  va  quyidagi  formula  yordamida 
hisoblanadi: