Mavqei alohida o‘rin egallaydi

Rayonlararo  kooperatsiya
  turli  iqtisodiy  hududlarda  joylashgan  korxonalar 
o‘rtasidagi aloqalarni ifodalaydi. 
Ijtimoiy  ishlab  chiqarishni  tashkil  etishning  bu  shakliga  baho  berish  uchun 
uning  ahvolini  va  imkoniyatlarini  bilish  lozim.  Buning  uchun  har  xil 
ko‘rsatkichlardan foydalanish mumkin. Ular qatoriga quyidagilar kiradi: 
- birinchidan, ushbu korxona bilan hamkorlik qiluvchi korxonalar soni. Bunda 
etkazib  beruvchi  va  buyurtmachi  korxonalarning  soni  alohida-alohida  hisob-kitob 
qilinadi.  Masalan,  avtomobil  zavodlari  yuzlab  korxona  (firma)lar  bilan  hamkorlik 
qilsalar,  stanoksozlik  korxonalarining  ishlab  chiqarish  aloqalari  atiga  bir  nechta 
korxonalar bilan chegaralangan bo‘ladi. 
- ikkinchidan, kooperatsiya usulida olinayotgan yarim fabrikatlar va butlovchi 
buyumlarning  ushbu  korxona  tomonidan  ishlab  chiqarilayotgan  tayyor  mahsulot 
tannarhidagi  ulushi.  Masalan,  avtomobil  tannarhida  tashqaridan  kooperatsiya  yo‘li 
bilan olinadigan yarim fabrikatlar va butlovchi buyumlarning ulushi taxminan 60-65 
foizni tashkil etadi. 
Ishlab  chiqarish  sohasidagi  kooperatsiyaning  turli  shakllari  va  usullarining 
rivojlanishiga quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatadi
1
: 
-  muayyan  mintaqa  ishlab  chiqarish  va  bozor  infratuzilmalarining  rivojlanish 
darajasi va tarmoqlararo ishlab chiqarish jarayonlarining integratsiyalashuv darajasi; 
- tovarlar, mehnat, sarmoya va xizmatlar bozorining shakllanish darajasi; 
-  kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlik  rivojlanishining  ijtimoiy-iqtisodiy  asoslari 
va uning holati; 
-  mahsulot  ishlab  chiqarish  va  sotish,  shuningdek,  turli  xildagi  xizmatlarni 
ko‘rsatish sohasida raqobatning rivojlanganlik darajasi.