Mavqei alohida o‘rin egallaydi

Eskirish koeffitsenti
 (Kesk) eskirish summasining asosiy vositalar boshlang‘ich 
qiymatiga nisbati sifatida quyidagi formula orqali aniqlanadi: 

---

 
 
91 
Kesk= Av.es/Av.bq
 
Bunda:Av.es – asosiy vositalar eskirish summasi; 
Avbq – asosiy vositalarninig boshlang‘ishlab chiqarish qiymati; 
Asosiy vositalarni eskirish koeffitsenti 0.5 dan yuqori bo‘lmasligi lozim.
 
 “Korxonalarning moliyaviy-iqtisodiy ahvoli monitoringi va tahlilini o‘tkazish 
mezonlarini  aniqlash  tartibi  to‘g‘risida»gi  Nizomga  ko‘ra  korxonalarning  to‘lovga 
qobiliyatligi yoki nochorligini aniqlovchi parametrlar belgilab berilgan.  
Iqtisodiy xatarli korxona uchun to‘lov qobiliyati koeffitsiyenti hamda xususiy 
va  qarzga  olingan  mablag‘lar  nisbati  koeffitsiyenti  me’yordan  dan  kichik  bo‘lsa, 
moliyaviy  mustaqillik  koeffitsiyenti  0,5  dan  kichik  bo‘lsa,  xususiy  aylanma 
mablag‘lar  bilan  ta’minlanganlik  koeffitsiyenti  0,2  dan  kichik  bo‘lsa  korxonalar 
iqtisodiy xatarli korxona deb topiladi.  
Iqtisodiy  nochor  korxona  uchun  pul  majburiyatlari  va  majburiy  to‘lovlar 
bo‘yicha 3 oydan ortiq qarzi bor bo‘lishi lozim. 
*
 
 Pul  majburiyatlari  va  majburiy  to‘lovlar  bo‘yicha  3  oydan  ortiq  qarzi  bor 
bo‘lib,  shu  bilan  birga  To‘lov  qobiliyati  tiklash  imkoniyati  bor  bo‘lsa,  ya’ni  to‘lov 
qobiliyati  koeffitsiyenti  (K
tq
)me’yorda,  rentabelli  va  xususiy  aylanma  mablag‘lar 
bilan  ta’minlanganlik  koeffitsiyenti  (Kxm)  yuqori  bo‘lsa  “To‘lov  qobiliyati  tiklash 
imkoniyati bor” deb qabul qilinadi 
*
 
Pul  majburiyatlari  va  majburiy  to‘lovlar  bo‘yicha  3  oydan  ortiq  qarzi  bor 
bo‘lib, uning qiymati eng kam ish xaqining 500 baravaridan yuqori bo‘lsa va Aktivlar 
rentabelligi.  (Ra)past,  to‘lov  qobiliyati  koeffitsiyenti  (K
tq
)kichik,  xususiy  aylanma 
mablag‘lar  bilan  ta’minlanganlik  koeffitsiyenti  (Kxm)past  bo‘lsa  korxona  “To‘lov 
qobiliyati tiklash imkoniyati yo‘q” deb qabul qilinadi 
Korxona  nochorligi,  demak,  xo‘jalik  faoliyatining  samarasizligi  to‘g‘risidagi 
yakuniy 
qaror, 
nochorlik 
parametrlarining 
umumiy 
summasi 
yuqoridagi 
me’yorlardan kichik bo‘lgan holda qabul qilinadi. 
Xo‘jalik  faoliyati  samaradorligini  oshirish  juda  ham  murakkab  jarayon  bo‘lib, 
buning hamma uchun to‘g‘ri keluvchi yagona yo‘li mavjud emas. Har bir korxona bu 
masalani yechishda o‘z imkoniyatlari va yuzaga kelgan iqtisodiy shart-sharoitlaridan 
kelib  chiqqan  holda  harakat  qiladi.  Biroq  barcha  hollarda  ham  samaradorlikning 
asosida 
foydani maksimallashtirish
 yoki 
xarajatlarni minimallashtirish
 yotadi.