Мавлонова Р



Download 8,79 Mb.
bet34/54
Sana02.07.2022
Hajmi8,79 Mb.
#729397
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   54
Bog'liq
Ижтимоий педагогика КИТОБ

Иккинчи хато — болаларда руй бераётган фикрлаш жараён- ларининг ўзига хос хусусиятини етарлича хисобга олмаслиқ уларнинг билимларини ўзлаштириш сўръатига орттҳча бахр бериш, ўқув жараёнида ўртача ўқувчига қараб иш юритиш, болалардан хар бирининг нерв системаси хусусиятини эътиборга ола билмасликдир.
Педагогик хатоларининг кейинги типи — қийин ўқувчига нисбатан салбий фикрда булишдир. Педагогик жихатдан салбий нотугри фикрда булиш ўқитувчининг Ўқувчи, унинг крбилиятлари


94




ва имкониятлари хақидаги олдиндан шаклланган, барқарор, тахминларга асосланган, сохга фикрларидир. Ўқитувчининг салбий фикрда булиши одатда субъектив булиб, ишнинг хақикдй ахволига жавоб бермайди ва инсоний муносабатларга тугри келмайди, у ўқувчининг хулқ-атворига салбий таъсир этади, ўзоқ давом этадиган можароларга олиб келади.
Тарбиявий ишларни олиб боришдаги тўртинчи хато
панд- насҳатлардан иборат булиб, у баъзи ўқдтувчиларнинг дарсларида тез-тез кулланиб тўрилади. Тўрли хил тарбиявий тадбирларнинг юзаки, номигагина утказилиши болаларнинг пассив тингловчи ва оддий ижрочиларга айланишига мажбўр этади.
Ўқитувчилар томонидан йул куйиладиган яна бир хато тарбияда ўқувчиларга умумий таъсир кўрсатиш, уларнинг фаолиятини хулқ- атворини бирор томонга йуналтириш билан чекланиш, уларда талаб этиладиган хусусиятлар ва сифатлар ўз-ўзича хар қандай изчилликда ва бирликда шаклланади деган сохта тасаввўрлардир. Кенгтарцалган хатолардан яна бири шундан иборатки, педагог ўзини, ўзининг шахсий таъсирини асосий тарбиявий восита деб хисоблайди. Бунда у тарбияналувчилар томонидан бажариладиган ишлар, бу ишлар мазмунининг тулақонлилиги, уларнинг болаларнинг инвидуал хусусиятлари ва имкониятларига мувофикушги асосий тарбивий омил эканлигини мутлакр унутиб куядилар. Тарбияланувчиларни эмас, балки тарбиячи фаолиятини режалаштириш кераклиги хам шундан келиб чиқади.
Ва нихоят, болалар билан олиб бориладиган ишлардаги яна бир хато айрим педагогларнинг «қийин» болалар такдирига бепар- волигидир. Ўқитувчининг кўрслиги ўқувчининг ўқитувчидан умуман макгабдан ўзокдашишига сабаб булади.
Тарбияси қийин булганларнинг келиб чиқишининг ижтимоий- педагогик ва психологик сабаб ва омилларини беш гўрухра ажратиш мумкин:

  1. Нокулай оилавий мухит, ота-оналари ўртасидаги зиддиятли вазиятлар.

  2. Ўқ.ишга булган кизик.ишнинг пасайиб кетиши ва шу муносабат билан ўқдшдан совиши (60-70 % вояга етмаган жиноятчилар бир синфда икки йил уқиган).

  3. Ижтимоий фаоллиги паст ва мактаб жамоасида нокулай холат мавжуд.

  4. Микромухитнинг салбий таъсири, салбий референт гўрух таъсири.


95




  1. Бирор фаолият юзасидан ўз мойиллигини, қизикдшини намоён килиш имконияти булмаслиги.

Умуман олганда ўқдтувчиларнинг царовсиз болалар билан ишлашга тайёрлиги системали шахсий билимлардан иборат булиб ахлокдй психологиқ назарий ва амалий тайёргарлик унинг стрўқтўрали ташкил этувчиси сифатида намоён булади. Уқи- тувчининг ўз хатоларининг олдини олиш ва уларни бартараф этиш крбилияти педагоглик махорати билан чамбарчас бошанган. Касбий махррат даражасини ошириш ишлари ўқувчиларга таълим ва тарбия бериш юзасидан олиб бориладиган кундалик амалий фаолият билан ўзвий боглиқ равишда амалга оширилиши керак. Бу ўринда:

а) психолгик — педагогик адабиётларни мунтазам равишда ўқдб бориш;
б) хар бир педагогнинг ташаббускорлиги ва фаоллигини оширишга ёрдам берувчи ижодий мухит яратиш;
в) методик семинарлар ва фан секциялари ташкил этиш асосий йуллардан хисобланади.
Кийин болани кҳйта тарбиялаш унинг харакгерини ва психикасини, унинг оламга булган муносабатини, бинобарин ўзининг тарбиялаш услуби ва методларининг нотуфилигини англаш, уларни айни замонда Ўзини, ўзининг угли ёки кдзига булган муносабатини ўзгартириш зарўрлиги билан богланган. Ана шу ўзгартириш ва қайта кўриш хам ўзига, хам болага нисбатан аниқ нўқгаи назарни талаб этади.
Кейинчалиқ бола, унинг келажаги учун, хар икки томоннинг хохиши билан оилани сакдаб қолиш, оиладаги муносабатларни согломлаштириш лозим. Булар натижаси улароц шундай цоидалар ишлаб чҳилади:

  1. Кескин келишмовчиликлар сабабини аникдаш ва уларни қатъийлик билан бартараф этиш, хатти-харакати ва ишларидаги жУшкдн эмоционалликни баъманилиқ окдлона йул тутиш билан алмаштиришга харакат килиш;

  2. Оилавий келишмовчиликларни хал этиш учун шароит яратилмагунча бир-бирларининг қарашлари ва нўқҳ’аи назаридаги келипггириб булмайдиган зиддиятлардан қочиш;

  3. Барча оила аъзолари ўртасидаги муносабатлар асосига уларни бир-биридан ажратиб юборадиган нарсаларни эмас, балки уларни бирлаштирадиган нарсаларни куйиш керак.

  4. Бир-бирига нисбатан хаддан ташқари талабчан булмаслиқ унчалик ахамиятли булмаган вокра-ходисаларга алохида ахамияг бермаслик.


%




  1. Бошкдсининг позициясида булишга ҳаракат килиш.

  2. Болалар олдида бир-бирига ушкдрмаслиқ муносабатларни о колона йулга куйиш, аниклаш, бир-бирига танбех бериҳдан ўзини тийиш.

  3. Ўзаро гина-кудўратлардан кочиш (улар кескинликни ва ишончсизликни келтириб чиқараци).

  4. Ўзининг бирон-бир нарсадан норозлигини рафикаси билан ёлгиз муносабатда, илтимос, истак кўринишида ифодалаш.

  5. Кдндайдир вокеа ёки оила аъзоларининг хатти-харакати муносабати билан нохуш туйгулар таъсирида кабул килинган Карордан ўз ваҳтида воз кечиш. Унинг олдига бир оз вакт утгандан кейин хотиржам рухий холатда кайтиш.

  6. Рафикасининг болага нисбатан куллаётган чораларига хеч бир холатда аралашмаслик агар бу чоралар, боланинг со гл и гига зарар етказмайдиган булса.

Жазолаш билан боглиқ булса хам, рафикасининг хатти- Харакатидан норози булса, уни кейинроқайтиш.
Қийин болаларнинг ота-оналари одатда болаларнинг хулқ- атворидаги салбий жихатларни (уларнинг қайси даражада ифодаланганлик даражасидан қатъи назар) криминал ходиса
деб биладилар ва угли ёки кизининг ахлокидаги хар кандай четга огишлардан изтиробга тушадилар. Улардаги бундай кечинмалар уларнинг нотугри иш кўришларига сабаб булади. Кдйта тарбиялаш эса ижобий кўрсатмалар, ижодий фикрлар ва оптимизмни талаб этади. Салбий нарсаларнинг ривожланиши доимо ижобий нарсаларнинг ривожланиши билан тухтатилиши мумкин. Бунинг учун ана шу салбий нарсадаги асосий камчиликни (бу боиҳа салбий фазилатларни ўзига буйсундиради) аниклаш лозим.
Қайта тарбиялашнинг асосий йуналиши угли ёки кизида бутун Хаёт фаолияти билан боглик булган умумий хамда аник фаолият тўри (Ўқув фаолияти, уй юмушлари, ўз-ўзига хизмат кўрсатиш) билан боглик булган махсус мехнат малакаларини шакллантиришдан иборат. Ота-оналар кандай мехнат тўрларида кандай малака ва куникмалар яхши намоён булмаслигини, дангасаликнинг кандай белгилари устун келишини (мунтазам равишда топширикларни бажаришдан бош тортишини; ўз ишларини ташкил этишни истамаслигини; ишдаги қийинчиликларни енгиб утиш хохишининг йўқпигини; ўз ишини бошкапар зиммасига юклашга харакат килиш; бошлаган ишини охирига етказишни хохламаслигини; муайян бир нарса хусусида имкониятлари ва кобилиятлари булгани холда ишни


97




сифатсиз бажаришини; жисмоний ёки акушй зўрикдш билан боглиқ булган ишлардан буйин товлашини; Ўзининг сустлиги ёки виждонсизлигини окдашга харакат килиш) кўзатацилар.
Кўрсатиб утилган белгилар ялкрвликнинг барча кўринишлари ни қамраб олмайди, аммо улар энг куп тарцалган ва яккол ифодаланган белгилардир. Бундан ташқари, ота-оналар зўрикдшни четлаб утишга Харакат килишда одатдаги муомала шакллари кҳандайлигини кўзатадилар ва қандай иродавий сифатларни (кҳатъийлиқ интизомлилиқ уюшкркдиқ максадга қаратилганлик) тарбиялашга асосий эътибор қаратиш кераклигини белгилайдилар.
Бу холда ота-оналар боланинг хусусиятларига қараб унга ўз крбилиятларини муваффақиятли куллай олиши мумкин булган ёки унга муайян қизшдиш уйготадиган ишларда унинг фаоллигини ривожлантиришга харакат килишлари керак. Кдзиқарли ёки боланинг крбилиятларига жавоб берадиган иш муваффакдятга эришиш имконини беради. Муваффакдят эса, олимларнинг фикрича, боланинг мехнатдан кейин буладиган саъйи-харакатлари учун мухим омил хисобланади. У энди мехнатдан бош тортмайди, балки, аксинча, ўз кучини боиҳа фаолият тўрларида синаб кўриш истагини билдиради. Асга-секин у эгаллаган малака ва куникмалар, тажриба, ўзига ишонч мажбўрий мехнат тўрлари (уқиш, уй юмушлари ва бошқалар) да унга муваффақият келтиради. Маълумки, болалар нимани билсалар шуни бажарадилар. Купчилик ота-оналар боланинг ички кучларини доимо фойдали ишларни бажаришга, ўзининг хулқ-атворини ўзи ташкил этишга, оиланинг бошқа аъзолари тугрисида гамхўрлик килишга сафарбар этиш учун болалар билан биргаликда мехнат *;илиш қоидаларини ишлаб чиқадилар.

Download 8,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish