Mauriyalar sulolasi geografi jihatdan juda keng bo’lib qadimgi Hindistonda eramizdan avvalgi 321 dan 185 yilgacha boshqargan sulola hisoblanadi

Miloddan  avvalgi  VI  va  milodiy  V  asrlarda  Hindistonning  xo`jaligi.

 Miloddan 

avvalgi  I  mingyillik  o`rtalariga  kelib,  dehqonchilik  Gang  vodiysi  xo`jaligining  asosiy 

tarmog`iga  aylangan.  Ekinlarni  sug`orishda  sun`iy  kanal,  ariq  va  charxparraklardan 

foydalanganlar. 

Hindistonning  Kushonlar  davlatiga  qo`shib  olinishi.

 Hindistonda  o`zaro  urushlar 

avjiga  chiqib,  mayda  davlatlarga  bo`linib  ketayotgan  bir  davrda,  shimoli-g`arbdan  kushon 

podsholarining istilolari boshlanadi. 

Miloddan avvalgi II asr o`rtalarilda Baqtriyaga o`tib joylashgan Yuechjilar shu yerda 

Kushon davlatiga asos soladilar. Kushonlar davlatining asoschilaridan biri Kudzula Kadfiz I 

Kashmir va Janubiy Baqtriyani bosib oladi. Uning o`g`li Vima Kadfiz II esa Hindistondagi 

o`zaro  urush-janjallardan  foydalanib  Panjob  viloyati,  Quyi  Hind  bo`ylari,  Bengaliya  va 

Hindiston  qismlarini bosib oladi. 

 Kadfiz  II  vafotidan  keyin  Kushonlar  taxtiga  uning  o`g`li  Kanishka  I  o`tiradi. 

Kanishka  I  (milodiy  78–100–123-yil)  davrida  Hindistonning  janubiy  viloyatlari  ham 

Kushonlar  saltanati  tarkibiga  qo`shib  olinadi.  Kanishka  davrida  Kushonlar  saltanatining 

poytaxti  Baqtrdan  Peshovarga  ko`chiriladi.  Kanishka  I  va  Xuvishka  podsholik  qilgan 

davrlaridan keyin Kushon davlati kuchsizlanadi.  

Milodiy III asr oxirlarida ichki kurashlar va g`arbdan sosoniy qo`shinlarining bergan 

qaqshatqich zarbalari ostida Kushon saltanati yemirilib, uning o`rnida katta-kichik davlatlar 

tashkil topadi. 

 

V. Xulosa 

Mauriylar  imperiyasi  tarixiga  oid  ko‘plab  manbalar  topilgan,  u  manbalarda  o‘sha 

davrdagi  davlatni  boshqarish  tizimi,  ijtimoiy  siyosiy  ahvol  ,  soliq  tizimi  va  boshqa 

ma‘lumotlar  yetib  kelgan.  Bir  yunon  tarixchisi  ,,  Har  bir  imperiyaning  gullash  va  qulash 

davri bo‘ladi‘‘ deb yozadi. Shunday ekan Muriylar imperiyasining eng gullagan va ravnaq 

topgan  davri  podsho  Chandragupta  davrida  bo‘ladi.  U  juda  katta  hududlarni  bosib  oladi  

shuning  uchun  uning  davrini  imperiyaning  ,,oltin  davri‘‘  deyishadi.    Uning  keyingi 

avlodlari davrida esa imperiya  sekinlik bilan yemirila boshlaydi. Tarixiy  manbalarni tahlil 

---

qilinganda  Mauriylar  imperiyasidagi  bayramlardagi  har  hil  marosimlar  ham  yozib 

qoldirilgan. Megahenesga ma‘lumotlariga ko‘ra Mauriya Fors shaharlari Suza va Ekbatana 

kabi 64ta taxtali teshilgan va yon tomoniga 570 minoralar  o‘rnatilgan.    Shunga o‘xshash 

ko‘plab ma‗lumotlarni ko‘rishimiz mumkin.                    

O‘rta  asrda  Hindistonga  tashrif  buyirgan  Tibetlik  olim    Taranathaning 

ma‘lumotlariga ko‘ra , Chanakya  Bindusaraga yordam bergan  ,, o‘n oltita qirollik qirollari 

va  aslzodalarni  yo‘q  qilish  va  shuning  uchun  sharqiy  va  g‘arbiy  okeanlar  o‘rtasidagi 

hududda  cheklanmagan  hukmdor    bo‘lish  degan  edi  mauriylar  hukmdori    Bindusara. 

Ashoka  bitiklariga  ko‘ra,  Mauriy  podshosi  davlat  apparati  tepasida  turgan  va  qonun 

chiqarish huquqiga ega bo‘lgan. Ashoka yirik davlat arboblarini o‘zi tayinlagan. Xazinabon 

ham  oily  sud  boshqaruvchisi  ham  o‘zi  bo‘lgan.‖Arthashtra‖  bitiklariga  ko‘ra  mauriylar 

davrida  boshqa  hech  qanaqa  davlatda  uchramaydiga  davlat  boshqaruv  tizimi  joriy  etigan. 

Manbalarda  hukmdorlarning  davlat  uchun  har  bir  qilgan  ishlari  yoritib  berilgan  ,  ularning 

qilgan  yurishlari  va  qo‘lga  kiritgan  joylari  haqidagi  ma‘lumotlarni  biz  o‘sha  davrda 

devorlarga  yozib  qoldirilgan  bitiklardan  ham  bilib  olishimiz  mumkun.  Mamlakatimizda 

mavud bo‘lgan kushonlar imperiyasi mauriylar hududlarini bosib olgan. Shunday qilib , bu 

sulola Hindiston tarixida juda katta iz qoldirdi.   

 

 

                                               Adabiyotlar: 

1. 

Fiyosov T. Qadimgi Hindiston tarixi. T. 1999. 

2. 

Boynazarov F. Kadimgi Dunyo tarixi. Darslik. 2004. 

3. 

Nеmirovskiy A.I. Qadimgi dunyo tarxi. V 2-x bo'limlari. 

4. 

Djavaxarlal Nеru. Hind haqiqati. - M., 1955. 

5. G‗iyosov T.G‗. Vatanini kashf etgan inson. // Fan va turmush jurnali. O‗zFA. 1989 

noyabr. 24-26 b. 

6.  Shomatov  O.,  Nurmatov  S.  O‗zbek-hind  madaniy  aloqalari  rivojlanishida o‗zbek 

hindshunoslarining qo‗shgan hissasi. Sharq mash‘ali jurnali. TDShI. 2010. 1-son. 7-11 b. 

7.  O‗zbekiston  –  Hindiston.  O‗zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  I.Karimovning 

Hindistonga davlat tashrifi yakunlariga doir. // Xalq so‗zi. 2011 yil 19 may, №98, 1-bet 

8.  N.Umarova.  O‗zbekiston  –  Hindiston:  o‗zaro  manfaatli  hamkorlikning  yangi 

istiqbollari. // ―Jahon AA‖. 2011 yil 14 may. 

9.Axmеdov B.A. O‘zbеkiston tarixi manbalari.-T.: «O‘qtuvchi». 2001. 

10.A.Madraimov. Manbashunoslikdan ma‘ruzalar majmuasi. –T. 2001. 

---

11.Ritvеladzе E.V. Buyuk ipak yo‘li.-T.: 1999. 

12. www.ilm.uz 

13. www.referat.uz 

14. www.tarix.uz 

15. www.vikipediya.uz