Matnshunoslik

10-seminar mashg`ulot. Ta’rix moddasini hisoblash

Ta’rix-biror bir voqea-hodisa sodir bo‘lgan sanani abjad harflari vositasida ifodalashdir Ta’rix yozishning bir necha talablari mavjud. Avvalo, zikr etilajak sana aniq bo‘lishi lozim. Ikkinchidan, raqamlarni hosil qiluvchi harflar yig‘indisi muayyan ma’noni anglatilishi shart. Ana shu so‘z tarix moddasi deb ataladi. Kichik bir she’r, qit’a yoki baytda tarix moddasining muayyan leksik birlikni ifodalashi bilan bir qatorda uning she’r kontekstiga mos kelishi shoirdan katta mahorat talab qiladi. Uchinchidan, ta’rix moddasi kam sonli bo‘lsin.

Interfaol metod. Ushbu jadvalda keltirilgan “abjad, ta’rix, muammo” tushunchalarini izohlang, o`ziga xos (1-jadval) hamda har uchalasiga tegishli (2-jadval)bo`lgan jihatlarini yoriting.

Ta’rif, xususiyat, ahamiyati

ABJAD	TA’RIX	MUAMMO

O`zaro bog`liqlik,uzviylik, mutanosiblik

ABJAD	TA’RIX	MUAMMO

Tayanch so`z va iboralar: abjad, ta’rix, muammo, sarih, ta’miya, suvariy, ma’naviy, hall.

11-seminar mashg`ulot. Muammoni yechish usullari

Muammo (arab. — koʻr, koʻr qilingan) — oʻzbek mumtoz adabiyotida sheʼriy janr; poetik sanʼat turi. Unda biror soʻz, ism (yoki bosh harflari), sana va boshqa yashirib beriladi. Koʻpincha 1 bayt, baʼzan 2 baytdan iborat boʻlib, unda biror soʻz yoxud fikr soʻz oʻyini asosida yashiringan boʻladi. Agar sheʼriy bayt boshdan oxir shu asosga qurilgan va tugallangan boʻlsa, muammo deyiladi. Shunchaki baytlar orasida kelsa, sheʼriy vosita, poetik sanʼat deb qaraladi. muammoni tuzish (yaratish) va ochish (yechish)ning bir necha usullari mavjud. Koʻpincha undagi biror soʻz ochqich vazifasini oʻtaydi. Arab tili grammatikasi qoidalari, arab alifbosi harflarining shakliy ramzlari, abjad hisobi va boshqalarni bilish muammo uchun zarur. Oʻzbek mumtoz adabiyotida muammochilik zehn va idrokni tarbiya qilish maktabi hisoblangan. Shoirning mahorati muammoni yecha olish qobiliyatiga qarab belgilangan.
Interfaol metod. “Insert” metodi. Talabalarda mavzu yuzasidan olgan bilimlarini tizimlashtirish, ma’lumotlarni aniqlash, tasdiqlash yoki inkor etish, kuzatish, avval o`zlashtirgan ma’lumotlari bilan bog`lash qobiliyatini shakllantirishga yordam beradi.
Insert jadvali

“v” – men bilgan ma’lumotlarga mos	“-” – men bilgan ma’lumotlarga zid	“+” – men uchun yangi ma’lumot	“?” – men uchun tushunarsiz ma’lumot
................	.......................	....................	..........