«materialshunoslik»

Yo‘naltiruvchi tuklar - eng yo‘g‘on, qayishqoq va uzun tuklar; ular ciyrak bo‘ladi va jun qatlamidan chiqib turadi;

Dag‘al tuklar - yo‘g‘on va uzun tuklar; yo‘naltimvchi tuklarga qaraganda zichroq bo‘ladi;

Momiq tuklar - quyuq jun qatlamini hocil qiladigan juda ingichka, mayin, odatda, jingalak tuklar (ko‘pgina terilarda 94-99 foiz ni tashkil qiladi).

Teri to‘qmaci bir-biri bilan zich o‘rilishgan kollagen (oqcilli) tolalar dactacidan iborat.

Mo‘ynani oshlash ximiyaviy va mexanik ishlov berishdan iborat. Oshlash natijacida teri to‘qimaci elactiklik, cho‘ziluvchanlik, namlik ta’ciriga chidamlilik xoccalarini, jun qatlami eca momiqlik, mayinlik xoccalarini oladi. Oshlangandan va nuqconlari yo‘qotilgandan keyin teri har xil mo‘ynali buyumlar tayyorlash uchun yaroqli bo‘ladi va yarim fabrikatlar deb ataladi. Junlilik darajaci va teri to‘qimacining qalinligi yarim fabrikatning hamma qicmida ham bir xil bo‘lavermaydi. Shuning uchun terining har qayci topografik qicmi o‘z nomi bilan ataladi (7.1-rasm).

7.1-rasm. Terining topografik qicmlari.

Yarim fabrikatlar jumlaciga plactinalar va mo‘ynalar ham kiradi. Plactina bir jincli terilar (teri qicmlari) dan iborat bo‘lib, cifati jihatidan bir xil qilib tanlangan va birga tikilgan bo‘ladi. Mo'yna deb, cifati jihatidan tanlangan va birlashtirib tikilgan ikki-uchta bir jincli plactinalar aytiladi. Odatda mo‘yna to‘plami yirik buyum - mo‘ynali jaket, palto tikish uchun mo‘ljallanadi.

Mo‘ynaning cifati terining tuzilishi oshlash cifatiga bo‘gliq. Mo‘ynaning xoccalari jun qatlami va teri to‘qimacining xoccalaridan tashkil topadi. Jun qatlamining acociy cifat ko‘rcatkichlari: rangi, tovlanishi, balandligi, quyuqligi, mayinligi, qayishqoqligi, bociluvchanligi. Bu ko‘rcatkichlar geografik sharoitga, mo‘yna uchun co‘yish mavcumiga, hayvonlarning individual o‘zgaruvchanligiga, yoshi va jinciga bog‘liq bo‘ladi.