Materialshunoslik indd

10.14-rasm. Turli xil sohalarida foydalaniladigan 
yarimo‘tkazgichlar.
Elektronlar  bir  zonadan  ikkinchisiga  o‘tish  uchun  ruxsat  etil
-
maganman etilgan energiya zonasidan o‘tishi kerak.
Buning uchun ma’lum energiya kerak. Bu tashqi energiya yorug‘lik 
yoki issiqlik energiyasi bo‘lishi mumkin. Qizdirilganda elektr tokini 
tashuvchilar  “konsentratsiya”si  ko‘payadi  va  yarimo‘kazgichning 
elektr qarshiligi kamayadi. Wo qancha ko‘p­keng katta bo‘lsa, shun
-
cha ko‘p qizdirish kerak.
O‘tkazuvchanlikka  tok  tashuvchilarning  harakatchanligi  ham 
ta’sir qiladi. Kristallik panjaraning nuqsonlari buni pasaytiradi (de
-
mak, o‘tkazuvchanlikni ham). Xuddi shunday ta’sir qiladi tashuvchi
-
larning “hayot davri” ham.

---

187
Shuning  uchun,  kristallik  panjaralari  nuqsonsiz  yarim  o‘tkaz­
gichlar­monokristallar  ishlatiladi.  Yuqori  sifatli  asboblar  (“pribor”) 
germaniy va kremniy monokristallaridan yasaladi.
Toza  yarimo‘tkazgichlardan  tashqari  murakkab  yarimo‘tkazgich 
birikmalar ham ishlatiladi. Mendeleyev sistemasidagi A
4
V
4
, uchinchi 
va beshinchi A
3
V
5
va A
2
V
4
A
4
V
4 
tipdagi birikma vakili SiC, A
3
V
5 
vakili 
ZnSb va GaAs (galiyarsenidi), A
2
V
4 
bular sulfidlar (ZnSe), oksidlar 
(Cu
2
O).