Materiallar

СГ.  - c r -
т .
max
2
min
(7.16)

---

maksimal  va  minimal  urinma  kuchlanishlami  ham  aniqlash  mumkin  (7.16). 
T o ‘g ‘ri  to ‘rtburchakli  kesim  uchun  topilgan  r max  r min  epyuralari  7.23-rasm 
d,  e  da  tasvirlangan.
b  I 
M  
r
I 
_____^  l 
Рз  jy  
шах 
mir
U j
~2W
-2 W
a )
b) 
d) 
e)
g)
7.23-rasm.
Balkadagi  bosh  kuchlanishlar  topilgandan  keyin,  uning  mustahkam lik 
nazariyalaridan  biri  yordamida  tekshiriladi.
K o'pinch a  bosh  normal  kuchlanishlarning  qiymatidan  tashqari,  balka­
ning  barcha  nuqtalarida  ularning  y o ‘nalishini  ham  bilish  talab  etiladi.  Xu- 
susan,  tem ir-beton  balkalarni  loyihalashda  bunga  ehtiyoj  tug‘iladi,  chunki 
armaturalar  ch o ‘zilish  kuchlanishlarini  qabul  qilishi  uchun  aynan  bosh  kuch­
lanishlar  y o ‘nalishida  joylashtiriladi.
Ш   7/Tf
\rlr
7
h r
Bosh  kuchlanishlar yo‘nalishini  Mor 
doirasi  yoki  (7.15)  formula  yordam ida 
topsa  boMadi.  B alk an in g   uzun ligi 
bo'ylab  bir  qancha  kesim  va  nuqtalar 
uchun  yo‘nalishlarni  belgilovchi  nuqta- 
larni  topib,  ularni  o ‘zaro  tutashtirsak, 
kuchlanish  trayektoriyasi  deb  ataluvchi 
egri  chiziq  hosil  boMadi.
Balkaning  har  bir  nuqtasidan,  to‘g‘ri 
burchak  ostida  kesishuvchi,  ikki  trayek- 
toriya  (egri  chiziq)  o ‘tadi;  bulam ing  biri 
cr,  ga  ikkinchisi  cr3  ga  mos  keladi.  Bir 
qancha  nuqtalardagi  yo‘nalishlar  asosida 
balka  uchun  qurilgan  bosh  kuchlanishlar 
trayektoriyalari  7.24-rasmda  keltirilgan.
Temir-beton  balkalarda  armaturalar- 
ni  bosh  cho‘zuvchi  kuchlanishlar  trayek- 
toriyasiga  yaqin  y o 'n alish d a  joylashti- 
rishga  harakat  qilinadi.

---

Shu  paytga  qadar  ko'ndalang  egilish  m asalalarida  k o 'n d a la n g   ku ch ­
lar  balkaning  sim m etriya  tekisligidan  o 'tu v ch i  bosh  tek islik d a  yotadi, 
deb  qarab  keldik.
M a’lumki,  bosh  tekislik  deganda  balkaning  bo'ylam a  o 'q i  va  kesim ­
ning  markaziy  inersiya  o'qlaridan  biri  bo'ylab  o'tuvchi  tekislik  tushuniladi.
Balkaning  simmetriya  tekisligida  yotmagan,  bosh  tekisliklaridan  biriga 
parallel  yo'nalgan  tekislik  bo'yicha  kuchlar  ta ’sir  etayotgan  holni  ko'rib 
o'tam iz.
Misol  tariqasida  biz  ko'rmoqchi  bo'lgan  konsol  balkaning  ko'ndalang 
kesimi  tavr  shakliga  ega  bo'lib,  Z  o'qiga  nisbatan  sim metrikdir  (7.25-rasm). 
Balkaning  erkin  uchiga  ko'ndalang kuch  F  ni  shunday  nuqtaga  qo'yishim iz 
lozimki,  natijada  balkada  buralish  sodir  bo'lm asin;  balka  faqat  tekis  egilsin. 
Oldimizdagi  vazifa  ana  shunday  nuqta  С  ni  aniqlashdan  iborat.