Matematikani o'qitishda interfaolar metodlari

Muammoli savollar

• 
  Tabiat yaratgan aylanish jismlariga misol keltiring.
  
• 
  Insoniyat yaratgan aylanish jismlariga misol keltiring.
  
• 
  Aylanish jismlari va ularning o’lchamlarini aniqlash dunyo svilizatsiyasi uchun qanday imkoniyatlar beradi?
  

Turmushimizdagi aylanish jismlari

5-ilova

Aylanish jismlarining turlari va ularning asosiy elementlarini aniqlashga doir jadval.

JISM	NOMI	ELEMENTLARINING NOMI
		1	2	3	4
O’quvchining ismi, sharifi

6-ilova

Mustahkamlash uchun masalalar

1-masala. Bir to’p shag’al konus shaklida bo’lib , asosining radiusi 2 m, yasovchisi esa 2,5 m. Bu to’p shag’alning yon sirti va to’la sirtini toping.

Berilgan: Konus

R=2 m,

L=2,5 m

, ?

Yechish:

=









Javob:
2-masala. Konusning o’q kesimi yuzi 9 ga teng bo’lgan teng yonli to’g’ri burchakli uchburchakdan iborat, konusning yon sirtini toping.

Berilgan: Konus

AB=BC

Yechish:

9= 18= AB=3

A A AC=6

R=

Javob:

O'qituvchi: kollejimizni tugatib, siz san'atshunos, haykaltarosh, rassom, murabbiy, dizayner bo'lasiz. Tasavvur qiling, siz u yoki bu kasb egasisiz va quyidagi masalalarni yechishga to'g'ri keldi:

1-masala (rassomlar guruhi uchun). Agar bir kvadrat metrni bo'yash uchun 200 g bo'yoq kerak bo'lsa, asosining diametri 1,5m va balandligi 3m bo'lgan silindr shaklidagi bakni bo'yash uchun qancha bo'yoq kerak bo'ladi?

Yechish. (r+h)=1,5 (0,75+3)=5,625 ; 5,625 200=1125

Javob: 1125 g.

2-masala (dizaynerlar guruhi uchun). Aylanish jismlaridan tashkil topgan xayoliy binoning chizmasini chizing va bu binoning afzalliklarini ko'rsating. Yechish (namuna).

3-masala (San 'atshunoslik guruhi uchun). Aylanish jismlari haqida esse, she'r yozing yoki buyuk insonlarning fikrlaridan misollar keltiring. Yechish (namuna). 1. "Matematika bizning ma'naviy qiyofamizning shakllanishida muhim rol o'ynaydi. Matematika bilan shug'ullanish afsona yaratish, musiqa, adabiyot singari insonning ijodiy faoliyati sohasiga xos xislatlardan biridir." (G.Veyl) 2. "Matematika naqshlari, xuddi san'atkor yoki shoir naqshlaridek go'zal bo'lmog'i, g'oyalar xuddi so'zlardek bir-biri bilan garmonik ravishda muvofiq kelmog'i kerak. Go'zallik birinchi o'rindagi talabdir: dunyoda go'zal bo'lmagan matematikaga o'rin yo'q." (G.Hardi)
7-ilova

Test

1. 
   O’q kesimining yuzi 10 ga teng bo'lgan silindr yon sirtining yuzini toping:
   

1. 
   10 b) 20 s) 30 d)15 e)12
   

2. 
   Tamonlari 2 va 4 ga teng bo'lgan to'g'ri to'rtburchak o'zining katta tomoni bo’ylab aylanadi. Hosil bo'lgan jismning to'la sirtini toping.
   

a) 22 : b)23 ; s) 24 ; d) 20 ; e) 18

3. Silindrning yon sirti yoyilganda, uning diagonali asos tekisligi bilan 45° burchak tashkil qiladi. Silindrning yon sirti 14 4 ga teng. Silindr asosining radiusini toping.

a) 5; b) 4; s) 6; d)8 e)74

4. To'la sirtining yuzi 500 ga teng bo'lgan silindming balandligi asosining radiusidan 5 ga katta. Silindr yon sirti yuzining asos radiusiga nisbatini aniqlang: a) 40 ; b) 25 ; s) 30 ; d)50 e)10

5. Silindrning balandligi va asosining radiusi 6 ga teng. Yuzi silindrning to'la sirtiga teng bo'lgan doiraning radiusini toping:

a) 6 , b) 8; s) 9; d) 12; e) 15.

6. Silindr o'q kesimining yuzi 4 ga teng. Yon sirtining yuzini toping:

a) 4 , b)8 s)2 d)7 e)

7. Silindrning balandligi 8 ga, yon sirti yoyilmasining diagonali 10 ga teng. Silindr yon sirtining yuzini toping:

a) 48; b)48/ s) 24; d) 48 ; e) 247

8. Silindr asosining yuzi 4 ga, yon sirtining yuzi 12 ga teng. Silindr balandligini toping:

a) 3; b) 4; s)2; d) 2,8; e)3.2.

9. Teng tomonli silindrning va konusning balandligi o'zaro teng. Ularning to'la sirtlari nisbatini toping:

a) 5:3; b) 3:8; s) 3:43 d) 3:2 e) 6:5.

10.Tomoni 2 ga teng bo'lgan kvadratdan silindr"o'ralgan. Bu silindr asosining yuzini toping:

a) 2/ b)1/2 s) 1/ d)1/3 e)1/4

FOYDALANILGAN VA TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI:

1.Подласий И.П. Педагогикаю Новий курс. В 2 кн. Кн. 1-Москваб Владос, 1999

2. Ishmuhamedov R.J. «Innovatsion texnologiyalar yordamida ta'lim samaradorligini oshirish yo'llari». Toshkent, 2004.

3. Зив Б.Г. Задачи к уроком геометрии 7-11 классы. –С.-Петербург. 1997. НПО<<Мир и семя-95>>

4. Sayfullaeva H.M. Geometriya. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qo'llanma. Toshkent, O'qituvchi, 2002.

5. G'aybullaev N., Ortiqboev A. Geometriya. 9-sinf uchun darslik. Toshkent, O'qituvchi, 2001.

6. Isroilov I., Pashaev Z. Geometriyadan masalalar to'plami. Toshkent, O'qituvchi, 2001.