Matematika umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 2-sinfi uchun darslik

187
DOIRA VA AYLANA. АYLANA MARKAZI,
RADIUSI, DIAMETRI. SIRKUL
1.
R a s m d a
d o i r a
t a s v i r l a n g a n .
NL
– 
doira radiusi
, 
KM
– 
doira-
ning diametri 
bo‘ladi. 
Aylana sirkul yordamida yasaladi. 
Sirkulning ignasi joylashgan 
O
nuq-
tani 
aylana markazi
deyiladi.
OC
– 
aylana radiusi.
BC
– 
aylana diametri
.
N
K
L
M
2.
 
Odatda nuqtalar lotin alifbo 
sining 
bosh harflari bilan belgi 
lanadi. 
Masalan: 
A
va 
B
nuqta doiraning 
ichida, 
C
va 
D
nuqta esa doira-
ning tash 
qarisida yotadi.
A
C
D
B
3.
Bir to‘pda 40 m chit gazlama bor edi. 
Choyshab uchun 20 m, yostiq jildi uchun 10 m 
chit gazlama qirqib olindi. To‘pda necha metr 
chit gazlama qoldi?
4.
Tenglamalarning yechilishini tushuntiring:
12 : 
x
= 2 
20 : 
x
= 2
x
= 12 : 2 
x
= 20 : 2
x
 
=
6
x
=
10
12 : 6 = 2 
20 : 10 = 2
2 = 2 
2 = 2
5.
Radiusi 4 sm bo‘lgan aylana chizing.
6.
46 – 16 + 19 (69 – 68)•9 27•(75 – 74)
53 + 17 – 20 (38 – 38)•1 15•(12 – 11)
B
C
O

---

188
1.
Radiusi 2 sm 7 mm ga teng bo‘lgan aylana 
chizing. Aylana markazini harf bilan belgilang.
2.
Shaklda nuqtalar lotin alifbosining 
bosh harflari bilan belgilangan. Doi-
radan tashqarida yotgan nuqtalarni, 
doira ichida yotgan nuqtalarni ayting.
3.
Baliqchilar bir kuni 210 kg, ikkinchi kuni 
180 kg baliq tutishdi. Baliqchilar shu ikki kunda 
hammasi bo‘lib necha kilogramm baliq tutishgan?