Matematika” fakultetı “algoritmlastiriw hám programmalastiriw texnologiyalari” kafedrası

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASI JOQARI HÁM ORTA ARNAWLI BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI

QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI

“MATEMATIKA” fakultetı

“ALGORITMLASTIRIW HÁM PROGRAMMALASTIRIW TEXNOLOGIYALARI” kafedrası

“Programmalastırıw” páninen

KURS JUMISI

Teması: Algoritmdi súwretlew usıllari

Orınlaǵan: Ámeliy matematika hám

informatika tálim baǵdarı

2^d – kurs studenti

Abdullaeva Ulmeken
Kurs jumısı basshısı: Qudaybergenov Adilbay

NÓKIS 2021

Jobası:

KIRISIW

TIYKARGİ BOLIM

1. 
   Algoritmlerdıń tiykarǵı ózgeshelikleri
   
2. 
   Algoritmlerdıń súwretlew usılları
   
3. 
   Algoritm atqarılıwın tekseriw
   

JUWMAQLAW:

Paydalanılǵan ádebiyatlar dizimi.

KIRISIW

Algoritmler esaplaw eksperimenti

Ádetde tábiyaat yamasa jámiyette ushraytuǵın túrli mashqala, másele yamasa processlerdi úyreniwdi EEM járdeminde aparıw ushın, birinshi náwbette, úyrenilip atrǵan másele, process - ob'ekttiń matematikalıq ańlatpası, yaǵnıy matematikalıq modelin kóriw kerek boladı. Úyrenilip atrǵan ob'ekttiń matematikalıq modelin jaratıw júdá quramalı process bolıp, úyrenilip atırǵan ob'ektke baylanıslı túrde túrli tarawdıń qánigeleriniń qatnasıwı talap etiledi. Ulıwma, qandayda bir máseleni EEM járdeminde tarqatıp alıwdı tómendegi basqıshlarǵa ajıratıw múmkin.

Obekt

Matematik

Diskret

Algoritm,

Muammoli,

Dastur

modul

Modul

Yechish Usuli

Masala

		Natija				Dasturni
		va uning
						Sozlash
		Tahlili

Esaplaw eksperimentining sxeması

Mısal retinde, kosmoslıq kemeni jerden Venera planetasina eń optimal traektoriya boyınsha ushırıw máselesin sheshiw talap etilgen bolsın.

Birinshi náwbette, qoyılǵan másele túrli tarawdıń qánigeleri tárepinen hár tárepleme úyreniliwi jáne bul processti ańlatatuǵın eń zárúrli - bolǵan tiykarǵı parametrlerdi anıqlaw kerek boladı. Mısalı, fizikalıq-astronom-injener tárepinen, másele qoyılıwınıń orınlı ekenligi, yaǵniy planetalar arasındaǵı aralıq hám atmosfera qatlamlarınıń tásiri, jer tartıw kúshin jeńip ótiw hám kemeniń salmaǵı, zárúr bolǵan janar maydıń optimal muǵdarı hám kosmoslıq kemeni qurıwda qanday materiallardan paydalanıw zárúrligi, insan sawlıgına tásiri hám sarplanatuǵın waqıt hám taǵı túrli tásirlerdi esapqa alǵan halda sol máseleniń matematikalıq modelin dúziw zárúr boladı. Atap ótilgen tásirinlerdi hám fizikaning nızamların esapqa alǵan halda bul máseleni ańlatatuǵın qandayda-bir differentsial yamasa basqa kórinistegi modelleytuǵın teńleme payda etiw múmkin boladı. Bálki, bul máseleni bir neshe bólek máselelerge bolıp úyreniw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.

3

Bul matematikalıq modeldi úyreniw tiykarında bul máseleni unamlı tarqatıp alıw yamasa házirgi zaman civiliziyatsiyasi bul máseleni tarqatıp alıwǵa ılayıq emes degen juwmaqqa da keliw múmkin. Bul pikirler, joqarıda keltirilgen kesteniń 2 - blogına sáykes keledi.

Shama menen oylayıq biz matematikalıq modeldi qurdik. Endi onı EEM de tarqatıp alıw máselesi tuwıladı. Bizge belgili, EEM tek 0 hám 1 diskret bahalar hám olar ústinde tek arifmetik hám logikalıq ámellerdi atqara aladı. Sonlıqtan matematikalıq modelge uyqas diskret modeldi qurıw zárúrshiligi payda boladı (1-súwret, 3-blok ). Ádetde, matematikalıq modellerge uyqas keliwshi diskret modeller kóp belgisizli quramalı sızıqsız algebralıq teńlemeler sisteması (shekli ayırmalı teńlemeler-sxemalar ) kórinisinde boladı (4-blok ). Endi payda bolǵan diskret modeldi sanlı tarqatıp alıw usılın-algoritmın jaratıw zárúr boladı. Algoritm bolsa dúziletuǵın programma ushın tiykar boladı. Ádetde, dúzilgen programmanı jumısshı jaǵdayǵa keltiriw ushın programmanıń qáte hám kemshiliklerin ońlaw - sazlaw zárúr boladı. Alınǵan sanlı nátiyjeler ele programmanıń tuwrı islep atirǵanlıǵı kepilligin bermeydi. Sonlıqtan alınǵan nátiyjelerdi máseleniń mánisinen kelip shıqqan halda analiz qılıw kerek boladı. Eger alınǵan nátiyje úyrenilip atırǵan processti ańlatpalamasa, máseleni 1-suwretdegi sxema tiykarında qaytaldan kórip shıǵıw hám zárúr bolǵan orınlarda ózgertiwler kirgiziw kerek boladı. Bul process, tap kutilgen unamlı yamasa unamsız nátiyje alınbaǵansha dawam ettiriledi jáne bul tákirarlanıwshı processge Esaplaw eksperimenti dep ataladı. Ádetde, esaplaw eksperimenti degende ápiwayılaw halda, model, algoritm hám programma ushlıgin (triadasin) túsiniw múmkin.

Algoritm túsinigi

Joqarıda belgilegenimizdey, qoyılǵan qandayda bir máseleni EEMda tarqatıp alıw ushın, aldın onıń matematikalıq modelin, keyin algoritmın hám programmasın dúziw kerek boladı. Bul úshlik algoritm blokında zárúrli áhmiyetke iye. Endi algoritm túsiniginiń tariypi hám ózgesheliklerin bayanlaymız.

Algoritm bul aldımızǵa qoyılǵan máseleni tarqatıp alıw zárúr bolǵan ámeller izbe-izligi bolıp tabıladı.

Mısalı kvadrat teńlemeni tarqatıp alıw ushın tómendegi ámeller izbe-izligi zárúr boladı :

1. a, b, c- koeffiientlar berilgen bolsın,

2. berilgan a, b, c- koeffiientlar járdeminde diskriminant D=b^2-4ac esaplanadı,

4

3. D>0 bolsa

4. D<0 bolsa haqıyqıy sheshim joq

Mısal retinde taǵı berilgen a, v, s tárepleri boyınsha úshmúyeshliktiń maydanın Geron formulası boyınsha esaplaw máselesin kórip óteylik.

1. a, b, c -úshmúyeshliktiń tárepleri uzınlıqları,

2. r= (a+b+c) /2 -perimetrdiń yarımı esaplansin,

3. T=p (r-a) (r-b) (r-c) esaplansin,

4. S= esaplansin.

Joqarıdaǵı mısallardan kórinip turıptı, olda, algoritmdıń xar bir qádemde atqarılatuǵın ámeller tusinikli hám anıq tárzde kórsetilgen, hám de shekli sandaǵı ámellerden keyin anıq nátiyjeni alıw múmkin.

Pikir etilgen, tusinerlilik, anıqlıq, cheklilik hám nátiyjeliklıq túsinikleri algoritmdıń tiykarǵı ózgesheliklerin quraydı.

Algoritm sózi hám túsinigi IX asirde jasap dóretiwshilik etken ullı oqımıslı Muhammad al-Xorezmiy atı menen tıǵız baylanıslı. Algoritm sózi Al-Xorezmiy atınıń Evropa ilimpazları tárepinen buzib aytılıwınan júzege kelgen. Al-Xorezmiy birinshi bolıp onlıq sanaq sistemasınıń principlerın hám odaǵı tórt ámeldi orınlaw qaǵıydaların tiykarlab bergen.

Algoritmnıń tiykarǵı ózgeshelikleri

Algoritmnıń 5 tiykarǵı ózgesheligi bar.

1. Diskretlilik (Sheklilik). Bul qasiyettiń mazmunı algoritmlerdı mudami shekli qádemlerden ibarat etip bóleklew múmkinshiligi bar ekenliginde. Yaǵnıy onı shekli sandaǵı ápiwayı kórsetpeler izbe-izligi formasında ańlatıw múmkin. Eger qaralıp atrǵan processtı shekli qádemlerden ibarat etip qollaylalmasak, onı algoritm dep bolmaydı.

2. Túsiniklilik. Biz kúndelik turmısımızdıńda berilgen algoritmler menen islep atirǵan elektron saatlar, mashinalar, asbaplar, kompyuterler, túrli avtomatikalıq hám mexanikalıq apparatlardı gúzetemiz.

5

Atqarıwshısına usınılıp atırǵan kórsetpeler, onıń ushın túsinikli mazmunda bolıwı shárt, keri jaǵdayda atqarıwshı ápiwayıǵana ámeldi de atqara almaydı.

Odan tısqarı, atqarıwshı hár qanday ámeldi atqara almawı da múmkin.

Hár bir atqarıwshınıń orınlawı múmkin bolǵan kórsetpeler yamasa buyrıqlar kompleksi ámeldegi, ol atqarıwshınıń kórsetpeler sisteması dep ataladı. Sonday eken, atqarıwshı ushın berilip atırǵan hár bir kórsetpe atqarıwshınıń kórsetpeler sistemasına tiyisli bolıwı kerek.

Kórsetpelerdi atqarıwshınıń kórsetpeler sistemasına tiyisli bolatuǵın etip ańlatpalay biliwimiz zárúrli áhmiyetke iye. Mısalı, tómen klasstıń úlgili oqıwshısı " san kvadratqa asırilsin" degen kórsetpeni tusinbegenligi nátiyjesinde atqara almaydı, bıraq " san ózin ózine ko'beytirilsin" formasındaǵı kórsetpeni biymálel atqaradı, sebebi ol kórsetpe mazmunınan ko'beytiw ámelin orınlaw kerekligin tusinip jetedi.

3. Anıqlıq. Atqarıwshıǵa berilip atırǵan kórsetpeler anıq mazmunda bolıwı zárúr. Sebebi kórsetpedegi anıq emeslikler móljeldeǵı maqsetke erisiwge alıp kelmeydi. Adam ushın tusinerli bolǵan " 3-4 ret silkitilsin", " 5-10 minuta qizdirilsin", " 1-2 qasıq solinsin", " teńlemelerden biri esaplansin" sıyaqlı uǵımsız kórsetpeler robot yamasa kompyuterdi qıyın jaǵdayǵa salıp qóyadı. Bunnan tısqarı, kórsetpelerdiń qaysı izbe-izlilikde atqarılıwı da zárúrli áhmiyetke iye. Sonday eken, kórsetpeler anıq beriliwi hám tek algoritmda kórsetilgen tártipte atqarılıwı shárt eken.

4. Ǵalabalıq. Hár bir algoritm mazmunına kóre bir túrdegi máselelerdiń barlıǵı ushın da orınlı bolıwı kerek. Yaǵniy máseledegi baslanǵısh maǵlıwmatlar qanday bolıwına qaramastan algorim sol túrdegi hár qanday máseleni tarqatıp alıwǵa jaramlı bolıwı kerek. Mısalı, eki ápiwayı bólshektiń ulıwma bólimin tabıw algoritmı, bólsheklerdi túrlishe ózgertirip berseńiz da olardıń ulıwma bóliminlerin anıqlap bereveredi. Yamasa úshmuyeshliktiń maydanin tabıw algoritmı, úshmúyeshliktiń qanday bolıwına qaramastan, onıń maydanin esaplab bereveradi.

5. Nátiyjeliklık. Hár bir algoritm shekli sandaǵı qádemlerden keyin álbette nátiyje beriwi shárt. Atqarılatuǵın ámeller kóp sonda da bari bir nátiyjege alıp keliwi kerek. Shekli qádemnen keyin qoyılǵan másele sheshimge iye emesligin anıqlaw da nátiyje esaplanadı. Eger qaralip atırǵan process sheksiz dawam etip nátiyje bermese, onı algoritm dep atay almaymız.

6

Algoritmdıń súwretlew usılları

Joqarıda kórilgen mısallarda ádetde biz máseleni tarqatıp alıw algoritmın sózler hám matematikalıq formulalar arqalı ańlatpaladiq. Bıraq algoritm basqa kórinislerde de beriliwi múmkin. Endi algoritmlerdıń eń kóp ushraytuǵın túrleri:

1. Algoritmnıń sózler arqalı ańlatılıwı. Bul usılda atqarıwshı ushın beriletuǵın hár bir kórsetpe gápler, sózler arqalı buyrıq formasında beriledi.

2. Algoritmdıń formulalar menen beriliwi. Bul usılıdan matematika, fizika, ximiya sıyaqlı anıq pánlerdegi formulalardı úyreniwde paydalanıladı. Bul usıldı geyde analitik ańlatıw dep ataladı.

3. Algoritmlardıń grafik formasında suwretleniwinde algoritmler arnawlı geometriyalıq figuralar járdeminde suwretlenedi jáne bul grafik kórinisi blok -sxema dep ataladı.

4. Algoritmdıń keste kóriniste beriliwi. Algoritmdıń bul tárzde suwretleniwinen da kóp paydalanamız. Mısalı, mektepte qollanıp kelinip atırǵan tórt xanalı matematikalıq kesteler yamasa hár qıylı lotereyalar kesteleri.

Funktsiyalardıń grafikların sızıwda da algoritmlardıń bahaları kestesi kórinislerinen paydalanamız. Bul sıyaqlı kestelerden paydalanıw algoritmlerı ápiwayı bolǵani sebepli olardı ózlestirip alıw ańsat.

Joqarıda kórilgen algoritmlerdıń súwretlew usıllarınıń tiykarǵı maqseti, qoyılǵan máseleni tarqatıp alıw ushın zárúr bolǵan ámeller izbe-izliginiń eń qolay jaǵdayın anıqlaw hám usınıń menen adam tárepinen programma jazıwdı jáne de ańsatlastırıwdan ibarat. Tiykarınan programma da algoritmnıń basqa bir kórinisi bolıp, ol insannıń kompyuter menen baylanısin qolayliraq ámelge asırıw ushın mólsherlengen.

Blok -sxemalardı dúziwde paydalaniletuǵın tiykarǵı ápiwayı geometriyalıq figuralar tómendegilerden ibarat.

Súyri-sopaq (ellips formalı ), ol algoritmdıń baslanıwı yamasa túwesiliwin belgileydi

Tuwrı múyeshli tórtmuyush, baha beriw yamasa

tiyisli kórsetpelerdi orınlaw procesin belgileydi.

7

Parallelogramm, maǵlıwmatlardı kirgiziw yamasa shıǵarıwdı belgileydi.

Járdemshi algoritmge múrájátti belgileydi

Romb, shárt tekseriwdi belgileydi hám shárt atqarılsa " awa", tarmaq boyınsha, keri jaǵdayda " yaq”-tarmaǵı boyınsha ámeller atqarılıwın támiyinleydi.

• 
  - Strelka - ámeller izbe-izliginiń atqarılıw baǵdarın kórsetedi.
  

Blok -sxemalar menen islewdi jaqsılap ózlestirip alıw zárúr, sebebi bul usıl algoritmlardı ańlatıwdıń qolay qurallarınan biri bolıp programma dúziwdi ańsatlastiradi, programmalastırıw qábiletin bekkemleydi. Algoritmilıq tillerde blok - sxemanıń tiykarǵı strukturalarına arnawlı operatorlar sáykes keledi.

Mısal retinde ax^2+bx+c=0 kvadrat teńlemeni tarqatıp alıw algoritmınıń blok -sxeması tómende keltirilgen.

baslaw
kiritiw a,b,c
D:=b²-4ac

 sheshimi joq

X_{1 ,} X₂ Natiyje

8

Sızıqlı algoritmler

Hár qanday quramalı algoritmdı da ush tiykarǵı struktura járdeminde súwretlew múmkin. Bular izbe-izlik, ayır hám tákirarlaw strukturaları bolıp tabıladı. Bul strukturalar tiykarında sızıqlı, tarmaqlanıwshı hám tákirarlanıwshı esaplaw processleriniń algoritmlerın dúziw múmkin. Ulıwma alǵanda algoritmlerdı shártli túrde tómendegi túrlerge ajıratıw múmkin:

- Sızıqlı algoritmler,

- tarmaqlanıwshı algoritmler,

- takrarlanıwshi yamasa ciklliq algoritmler,

- ishpe-ish jaylasqan ciklliq algoritmler,

- rekurrent algoritmler,

- takirarlanıwlar sanı aldınan belgisiz algoritmler,

- izbe-iz jaqınlasıwshi algoritmler.

Tek izbe-iz atqarılatuǵın ámellerden shólkemlesken algoritmlege -sızıqlı algoritmler dep ataladı. Bunday algoritmdı ańlatıw ushın izbe-izlik strukturası isletiledi. Strukturada atqarılatuǵın ámel uyqas keliwshi forma menen kórsetiledi. Sızıqlı algoritmlerdıń blok - sxemasınıá ulıwma strukturasın tómendegi kóriniste ańlatıw múmkin.

Baslaw

Kirgiziletin

mánisler

1-orinlaw

2-orinlaw

N-orinlaw

Natiyje

Juwmaǵi

9

1-mısal. Úshmúyeshlik tárepleriniń uzınlıǵı menen berilgen. Úshmúyeshlikke ishki hám sırtqı sızılǵan sheńberler radiuslerı hám uzınlıqları esaplansin.

Ishki sızılǵan sheńber radiusi r=2S/(a+b+c) sırtlay sızılǵan sheńberdiń radiusi R=4S/abs formula arqalı esaplanadı. Bul jerde S úshmúyeshlıktın maydanı, a,b,c úshmúyeshliktiń tarepleriniń uzinliqlari.

Blok-sxemani duzemiz.

baslaw

kiritiw a,b,c

R=

r=

R,r

juwmaqlaw

Tarmaqlanıwshı algoritmler

Eger esaplaw procesi qandayda bir berilgen shárttniń atqarılıwına qaray túrli tarmaqlar boyınsha dawam ettirilse hám esaplaw processinde hár bir tarmaq tek bir ret atqarılsa, bunday esaplaw processlerine tarmaqlanıwshı algoritmlar dep ataladı. Tarmaqlanıwshı algoritmlar ushın ayır strukturası isletiledi. Tarmaqlanıwshı strukturası berilgen shártning atqarılıwına qaray kórsetilgen tarmaqtan tek birewiniń atqarılıwın támiyinleydi.

10

	awa			Yaq
		Shárt
A orinlaw				B orinlaw

Berilgen shárt romb arqalı ańlatıladı, r-berilgen shárt. Eger shárt orınlansa, " awa" tarmaq boyınsha a ámel, shárt orınlanbasa " yaq" tarmaq boyınsha b ámel atqarıladı.

Tarmaqlanıwshı algoritmǵa tipik mısal retinde tómendegi ápiwayı mısaldı qaraylıq.

1- Mısal.

Berilgen x tiń másisine baylanıslı halda, eger ol oń bolsa «awa» tarmaq

boyınsha u= funktsiyaniń mánisi, kerisinshe bolsa u=- funktsiyaniń mánisi

esaplanadı.

2-mısal. Berilgen x, y, z sanları ishinen eń kishisi anıqlansin. Berilgen x, y, z sanlardan eń kishisin m-dep belgileylik. Eger xz shárt orinlansa, m= z boladı. Eger x>u bolıp,

uz shárt orinlansa, m=z boladı. Bul pikirler tómendegi blok - sxemada óz sawleleniwin tapqan. Bul ayır strukturasınan 3 ret paydalanılǵan.

Kóplegen máselelerdi tarqatıp alıwda, shárt tiykarında tarmaqlanıwshı algoritmlerdıń eki tarmaǵınan birewiniń yaǵnıy yamasa «awa» yaki «yaq» tıń atqarılıwı jeterli boladı. Bul jaǵday tarmaqlanıwshı algoritmnıń dara jaǵdayı retinde aylanıw strukturası dep ataw múmkin. Aylanıw strukturası tómendegishe kóriniske iye:

shárt

orinlaw

11

Tákirarlanıwshı algoritmlar

Eger qandayda bir máseleni tarqatıp alıw ushın dúzilgen zárúr bolǵan ámeller izbe-izliginiń belgili bir bólegi qandayda bir parametrge baylanıslı kóp ret qayta orinlansa, bunday algoritm tákirarlanıwshı algoritm yamasa ciklik algoritmler dep ataladı.

Tákirarlanıwshı algoritmlerge tipik mısal retinde ádetde qatarlardıń jıyındısı yamasa ko'patmasin esaplaw processlerin qaraw múmkin. Tómendegi jıyındın esaplaw algoritmın dúzeylik.

Bul jıyındın esaplaw ushın i=0 de S=0 dep alamız hám i=i+1 de S=S+i² tı esaplaymiz. Bul jerde birinshi hám ekinshi qádemler ushın jıyındı esaplandı hám keyingi qádemde i parametr taǵı birge asırıladı hám náwbettegi nomer aldınǵı jıyındı S tıń ústine qosıladı jáne bul process sol tártipte tap i

Bul pikirlerdi C# programmalastırıw tilinde tómendegishe orınlaw múmkin.

Console.WriteLine("N(>0) pútin sanı berilgen. (pútin san) qosındısın tabıń.");

int N;

Console.WriteLine("N=");

N = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

int = 0;

for (int i = 0; i < N; i++)

+= i * i;

Console.WriteLine(" =" + );

Console.ReadKey();

Joqarıda keltirilgen algaritm ham esaplawdan korinip tur orinlawlar izbe izliginiń belgili bólegi i parametrge baylanisli N márte orinlanip atir.

12

Ishpe – ish jaylasqan cikl algoritmleri

Geyde tákirarlaniwshi algaritmler bir neshe ózgeriwshilerge baylanisli boladi.

Bunday algaritmler ishpe-ish jaylasqan algaritm dep ataladi.

Missal turinde qosindini C# progrmmalastiriw tilinde esaplaw algaritmi tomendegishe

double s=0;

for (int i = 1; i <= 5; i++)

{

for (int j = 4; j <= 6; j++)

{

s += Math.Pow(j,3) / (Math.Pow(i, 4) + Math.Pow(j, i + 1));

}

}

Console.WriteLine("s=" + s);

Console.ReadKey();

}

Rekurrent algoritmler.

Esaplaw processinde ayrım algoritmlerdıń ózine qayta murájat etiwge tuwrı keledi. Ózine-ózi murájat etetuǵın algoritmlerǵe rekkurent algoritmler yamasa rekursiv funkciya dep ataladı.

Bunday algoritmǵa mısal retinde factorialdi esaplaw funkciyasin alsaq boladi:

{

int x;

Console.Write("x= ");

x = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

13

if (x==0)

{

Return 1;

}

else

{

for (int i=1; i <= x; i++)

{

int factorial=1;

factorial *=x;

}

}

Console.Write(“X factorial={0}", factorial);

Console.ReadKey();

Algoritm atqarılıwın tekseriw

Kompyuter ushın dúzilgen algoritm atqarıwshısı -bul kompyuter bolıp tabıladı. Qandayda bir programmalastırıw tilinde jazılǵan algoritm kodlastırılgan ápiwayı kórsetpeler izbe-izliligine ótedi hám mashina tárepinen avtomatikalıq túrde atqarıladı.

Metodikalıq kóz qarastan qaraǵanda algoritmdıń birinshi atqarıwshısı retinde oqıwshınıń ózin alıw zárúrli áhmiyetke iye. Oqıwshı tárepinen qandayda bir máseleni tarqatıp alıw algoritmı dúzilgende bul algoritmdı tuwrı nátiyje beriwin tekseriw júdá zárúrli bolıp tabıladı. Bunıń birden-bir usılı oqıwshı tárepinen algoritmdı túrli baslanǵısh berilgenlerde qádem be - qádem atqarıp (atqarıw etip) kóriw bolıp tabıladı.

Algoritmdı orınlaw nátiyjesinde qáteler anıqlanadı hám tuwrılanadı. Ekinshi tárepinen, máseleni tarqatıp alıwǵa qiynalǵan oqıwshı ushın tayın algoritmdı orınlaw - máseleni tarqatıp alıw jolların túsiniwge xızmet etedi.

Algoritm atqarılıwın tekseriw ushin berilgen sanlar ishinde en ulkeni Max yaki en kishisi Min lerdi tabiw siyaqli maselelerdi missal etip korsek:

14

Berilgen úsh sanniń eń ulken sandi tabiw.

{

a1:

double san1, san2, san3, max;

Console.Write("san1=");

san1 = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

Console.Write("san2=");

san2 = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

Console.Write("san3=");

san3 = Convert.ToInt32(Console.ReadLine());

max = san1;

if (san2 > san1)

max = san2;

if (san3 > san2)

max = san3;

Console.WriteLine("3 sannin' en' ulkeni:" + max);

Console.ReadKey();

Console.WriteLine("Qayta orinlamaqshi bolsan'iz 1 di basin'");

goto a1;

}

15

Ámeliy jumıs

1-Misal: Massiv elementleri qosindisi:

using System; using System.Text; namespace massiv

{

class Program

{

static void Main(string[] args)

{

int s = 0;

int[] a = new int[5]; a[0] = 6;

a[1] = 3;

a[2] = 7;

a[3] = 5;

a[4] = 2; s=a[0]+a[1]+a[2]+a[3]+a[4];

Console.Write("s="+s); Console.ReadKey();

}

}

}

Natiyje: S=23;

16

2-misal. Yeki ólshemli massiv elementlerinin orta arifmetik manisin esaplań

using System; using System.Text; namespace massiv

{ class Program

{

static void Main(string[] args)

{ int n,k,i,j,s=0; Console.WriteLine("massivti kiritiń!"); Console.Write("n="); n=int.Parse(Console.ReadLine()); Console.Write("k="); k=int.Parse(Console.ReadLine());

int[,] a=new int[n,k]; for(i=0;i

a[i,j]=int.Parse(Console.ReadLine()); for(i=0;i

for(j=0;j

Console.WriteLine("qosindi ="+s); Console.WriteLine("orta arifmetigi ="+(s*1.0)/n); Console.ReadKey();

}

}

}

Natiyje:Yeli ólshemli massiv elementleriniń qosindisin s ge jiynaydi hám o’rta arifmetiginin esaplap ekranga shiǵaradi!

17

JUWMAQLAW:

Juwmaq etip aytqanda algaritm menen islewish barlıq túrdegi programmalastırıw tillerinde islew múmkinshiligin jeńillestirip beredi. Hár bir programmanıń daslep algaritmini jaratıp alǵan maqul.

Eger biz programmamizdiń izbe-izligin bilmesek, ol programma biz oylaǵandan kóre koplew kólemdi iyelewi múmkin eken.

Men C# programması strukturası haqqında, belgiler bayanı, algoritm hám programma túsinigi, maǵlıwmatlardı kirgiziw hám shıǵarıw operatorları hám de programmada isletiletuǵın taypalar, ańlatpalar hám kónlikpelerge iye boldım. Algoritmlaw hám programmalastırıw tilleri boyınsha jazılǵan bir neshe kitaplar menen tanısıp shıqtım hám olardan ózimge kerekli maǵliwmatlardi aldım.

Kurs jumısımda programmalastırıw texnologiyaları máseleleri, algoritmlar, olardıń ózgeshelikleri, súwretlew usılları hám tipik algoritmlerge blok sxemalar dúziw hám ozimiz uyrenip atrǵan C# programmalastiriw tilinde esaplaw máseleleri qaralgan.

18

Paydalanılǵan ádebiyatlar dizimi

1. 
   Markushevich A. I. Teoriya analiticheskix funktsiy. V 2-x t. – M.: Nauka, 1968. T.2. – 624s.
   

2. 
   Goluzin G.M. Geometricheskaya teoriya funktsii kompleksnogo peremennogo. – M. : Nauka, 1976.– 540 s.
   

3. 
   G. Xudayberganov, A. Vorisov, X. Mansurov. Kompleks analiz.Karshi.
   

«Nasaf», 2003.

4. 
   Aripov M.M., Imomov T., Irmuxamedov Z.M. va boshqalar. Informatika. Axborot texnologiyalari. Toshkent, 1-qism. 2002, 2-qism. 2003
   

5. 
   http://ziyonet.uz
   
6. 
   http://google.ru
   

19