Matematik tasavvurlarni shakllantirish nazariyasi va texnologiyalari

“Sana –xato qilma”o‘yini.

Bolalar yarim doira shaklida turadilar. Sanash bilan yetakchini tanlaydilar. Hamma ko‘zlarini yopadilar. Bu paytda yetakchi bir necha marta qarsak chaladi. Bolalar ko‘zlarini ochib, uning harakatlarini takror-laydilar va nima uchun bunday qilganliklarini tushuntiradilar. Yangi yetakchini tanlaydilar. O‘yin takrorlanadi. Murakkab varianti yetakchi bolalar eshitganlaridan bir marta ko‘p (yoki kam) qarsak chalib topshiriqni bajarishni taklif etishi mumkin.
2-3 yoshli bolalar uchun

1. 
   Qaysi rasmda o‘rdakchalar ko‘p, qaysisida -bitta?
   

2. 
   Qaysi rasmda jo‘jalar ko‘p, qaysisida -bitta?
   

3. 
   Bir xil shakllarni chiziq bilan birlashtir.
   

4. 
   Birinchi qatorda nechta nuqta, ikkinchisida nechta nuqta tasvirlangan?
   

3 yoshli bolalar uchun topshiriqlar

5. 
   Qaysi avtomobilg‘ uzun, yuqoridagimi yoki pastdagimi?
   

6. 
   Qaysi baliq qisqa yuqoridagimi yoki pastdagimi?
   

7. 
   Qaysi fonar uzun, yuqoridagimi yoki pastdagimi?
   

XULOSA

Shunday qilib bolalarning tenglik va tengsizlik haqidagi bilimlari ularning umumiy o‘lchov haqidagi bilimlarini kengaytirishga olib keladi.

Matematika mashg‘ulotlarida bolalar eng sodda geometrik figuralar bilan, ularning ba’zi xossalari bilan tanishadilar, buyumlarni geometrik etalonlar bilan taqqoslash asosida ularning (buyumlarni) shaklini tahlil qilish va baholashni o‘rganadilar.

Bolalarda asta-sekin shakl haqidagi umumiy tasavvur shakllanadi, bunday tasavvur maktabda geometriya, chizmachilik kabi fanlarni o‘zlashtirish uchun asos bo‘ladi. Tug‘ilgan bolalar geometrik figuralarni his eta boshlaydilar. Masalan: bir nechta turli butilkalarni bolaning oldiga terib qo‘ysak, bola ovqat yeydigan butilkasini ko‘zi bilan, labi bilan teshib yuboray deydi.

Bola biroz ulg‘aygandan so‘ng o‘yinchoqlarini geometrik figuralar bilan solishtira boshlaydi. Masalan: Mana bu tayoq stolbaga o‘xshaydi, mana bu tarvuzga o‘xshaydi ya’ni hamma narsalarni bir-biriga o‘xshatish.

Predmetlarning shaklini aniqlashda geometrik figuralar etalon bo‘lib xizmat qiladi. Shakl xuddi razmerga o‘xshab bir predmetni ikkinchi predmetdan farqlashga yordam beradi. Bolalarda shakl haqidagi tasavvurlarini shakllantirish sensor tarbiyaning bir muammosi deb hisoblanadi.