Matematik savodxonlikni baholash bo‘yicha topshiriqlar

 

O‘sgan sari  yashil tusga  kirib boradi 

Bir necha yildan keyin u yosh toshbaqaga aylanadi. U endi tuxumdan chiqqan 

kichkintoy  emas,  ammo  katta  toshbaqa  ham    emas.  Toshbaqa  kosasi  likopchaning 

kattaligiga yetgach, yosh toshbaqa uchun ochiq dengizni tashlash va sohil bo‘yining 

iliq suvlari tomon harakatlanish vaqti keladi. 

Katta va mustahkam bo‘lib qolgan kosasi  bilan yosh toshbaqa o‘zini oldingidan 

ko‘ra ancha himoyalangan seza boshlaydi. 

 

 

 

Endi  u  asosan  dengiz  o‘tlari    bilan  oziqlanadi,  shuningdek  meduzalarni  ham 

yeyishi mumkin. 

Toshbaqa sekin o‘sadi, bunga ko‘p yillar ketadi. U sohildan ancha uzoqqa dengiz 

maysazorlari tomon suzib ketadi va shu tomonda katta toshbaqaga aylanadi. 

Tunda u besh soatgacha nafasini ushlab turishi bilan, qoyalar ostidagi suvlarda 

dam oladi.  Ammo u har kuni dengiz o‘tlarining, toshbaqa o‘ti deb ataladigan qismiga 

qaytib kelaveradi. Toshbaqa chim kesadigan mashina kabi suvosti maysalarini qirqib 

---

56 

 

chiqadi.  Dengiz  o‘tlarini  yeyishi  toshbaqaning  teri  osti  yog‘larini  yashil  rangga 

bo‘yaydi. Aynan shuning uchun yashil dengiz toshbaqalari o‘zining shu nomiga ega 

bo‘lishgan! 

 

 

Qumga qaytish 

Taxminan  26  yoshlardagi  toshbaqaning  kosasi  bo‘yiga  1  metr  atrofida  bo‘ladi  va 

og‘irligi  deyarli  150  kilogramga  yetadi.  Endi  u  yangi  sayohatga  chiqadi. 

 

 

U uzoq yo‘lga, orqaga, qachonlardir o‘zi tug‘ilgan sohilga qaytish uchun yo‘l 

oladi.  O‘sha joylarda u o‘z tuxumini qo‘yishga harakat qiladi. 

Dengiz  toshbaqasi  1000  kilometrdan  ham  ko‘proq  masofani  bosib  o‘tishi 

mumkin, katta toshbaqa buni bemalol eplay olishadi. 

 

 

 

Uning  suzgichlari  qanotlarga  o‘xshaydi,  shu  bois    u  xuddi  suv  tagida 

uchayotgandek  ko‘rinadi. 

Olimlar qanday qilib dengiz toshbaqasi okeanda, orqaga yo‘l topishayotganini 

o‘rganishda  davom  etishmoqda.  Ular,  toshbaqalar  yerning  magnit  maydonidagi 

---

57 

 

o‘zgarishlarni sezishga qodir, deb taxmin qilishmoqda. Ehtimol, bu ularning miyasida 

xarita kabi biror  narsa yaratishlariga yordam berar. Balki, ularga yo‘l topishda suvning 

kimyoviy tarkibi va hidini eslab qolish qobiliyati ham yordam berishi mumkin. 

O‘z tug‘ilgan joyiga qaytgach, bizning toshbaqa o‘ziga sherik topadi. Bir necha 

hafta o‘tgach, u qorongi tushishini kutadi va sohil tomon chiqib keladi.