Математик модел куриш жараёни

1 - BOSQICh.
Maqsad ob’ektni kanonik modelini qurish.
O’rganilayotgan ob’ektning kanonik modeli quyidagicha quriladi.


Tashqi muhit

Ob’ekt

Rasm. 1. O’rganilayotgan ob’ektning kanonik modeli

Ob’ektga kiruvchi asosiy tipik parametrlar:
X={x₁, x₂, x₃, x₄, x_β}
x₁- kirish axborotlari, ob’ektni faoliyatini boshqaruvchi yoki ob’ektda qayta ishlashga mo’ljallangan axborotlar;
x₂- ishlatiladigan, foydalaniladigan energiyalar bo’yicha kirish
ma’lumotlari;
x₃- moddiy, materiallar bo’yicha kirish ma’lumotlari;
x₄- kadrlar bo’yicha kirish ma’lumotlari.
x_β- to'ldiruvchi ta’sirlar - tashqi ta’sirlar (moddiy ta’minotning uzilishi, materiallarning kelishini kechikishi, materiallar markalarining to’g`ri kelmasligi va hakozalar)

Har bir kiruvchi parametr bir qancha tashkil etuvchilardan iborat bo’lishi mumkin:

bu erda i - kirish tipi;

j - kirish nomenklaturasi;
g - kirish manbasi.
Sistemaning faoliyati chiquvchi vektor W bilan xarakterlanadi.
W = (w₁,w₂,w₃,w₄,w_β)
W₁ - axborotlar ko’rinishidagi chiqish, sistemaning axborot faoliyatini xarakterlovchi natijalar;
W₂ - energetik ma’lumotlar ko’rinishidagi chiqish, energiya - sistemaning ishlash faoliyatini ta’minlvchilar va energiya chiqindilari (energetik resurslarni ishlatilib bo’lishi, yoqilγining sarflanib bo’lishi, energiyani uzatishdagi yo’qotishlar va boshqalar);
W₃ – moddiy mahsulotlarning chiqishi, tayyor mahsulot ko’rinishida yoki yarim tayyor maxsulot ko’rinishida, hamda moddiy resurslar va materiallarning chiqindilari;
W₄ - kadrlar bo’yicha chiqish ma’lumotlari, sistemada kadrlarning mansab, lavozim pog`onalari bo’yicha harakati, qo’nimsizligi (ketib kolishi);
w_β - ob’ektni chiqishiga bo’lgan toydiruvchi ta’sirlar, bu ta’sirlarning tabiati ham to’rt xil bo’lishi mumkin: axborot, kadr, energetik, material - moddiy.
Sistemaning chiqish vektorining W tashkil etuvchilari quyidagicha ifodalanishlari mumkin:

bu erda
i - chiqish tipi;
j - chiqish nomenklaturasi;
g – chiqish vazifasi.
Ishlab chiqarish sistemasini xarakterlovchi kirish va chiqishlar quyidagi jadvalda keltirilgan.
Ishlab chiqarish sistemasining kanonik modelini tipik kirish va chiqishlari.

Ob’ektning faktorlarini klassifikastiyalash

Ishlab chiqarish korxonasi uchun chiqish faktorlarini aniqlash uncha qiyinchilik keltirib chiqarmaydi, lekin kirish faktorlarini aniqlash ancha murakkab hisoblanadi. Shu boisdan ob’ektning faktorlarini tiplari bo’yicha klassifikastiya qilish bilan birga faktorlarning alomatlari, belgilari bo’yicha ham klassifikastiyalash maqsadga muvofiqdir.

Faktorlarning belgilari, alomatlari bo’yicha klassifikastiyalash

Miqdorli tavsiflash imkoniyati bo’yicha

Aniqlanganlik darajasi
bo’yicha

Faktorning modeldagi roli bo’yicha

Kirish parametrlarini sifat jihatlari modelda darajalar ko’rinishida beriladi - gruppalarni yoki klasslarni shartli belgilari: nomerlari yoki indekslari. Tartiblangan faktorlar uchun indekslar va nomerlar albatta tartiblangan bo’lishi kerak. Klasslarga bo’lingan faktorlar uchun bunday tartiblanish hech qanday ro’l o’ynamaydi. Tartiblangan va klasslarga bo’lingan faktorlar modelni ko’rinishiga katta ta’sir ko’rsatishi mumkin: ayrim hollarda har bir darajani, gruppani tavsiflash uchun maxsus matematik modellar qurish talab qilinishi mumkin.

Fan texnikaning hozirgi rivojlanish davrida axborotlarni sifat jixatlarini ayrimlarini matematik model qurish uchun umuman rasmiylashtirish mumkin emas (masalan, ishchining kayfiyatini, jamoaning his tuygularini, kayfiyatini) va shu sababdan modelda hisobga olinmaydi.