Mas’ul muharrirlar: Olimjon Tojiyev

PRAGMALINGVISTIKADA LOKUTIV AKTNING ISHLATILISH O‘RNI 
Abdullayeva Madina Qurbonali qizi 
talaba 
Andijon davlat unversiteti 
 
Annotatsiya: 
Mazkur maqolada badiiy asarlarda lokutiv aktni qanday 
o‘rinlarda kelishi bilan tanishtiriladi. Xususan, lokutivni badiiy asarlarda nutqiy akt 
nazariyasini bajarish imkoniyatiga ega ekanligi tahlil qilinadi. Badiiy asarda 
pragmatik to‘siqning yuzaga kelish sabablari yoritiladi. 
Kalit so‘zlar: 
nutqiy akt, pragmatika, lokutiv akt, fonetik akt, fatik akt retik akt 
Annotation: 
This article introduces the locutive act in works of art. In 
particular, the ability of the locutive to perform the theory of speech act in works of 
art is analyzed. The play explores the causes of the pragmatic barrier.
 
Key words: 
speech act, pragmatics, locutive act, phonetic act, fatic act retic 
act 
Аннотация: 
Это статья знакомит с локутивный действием в 
произведениях искусства. В частности, анализируется способность 
локутивный выполнять теорию речевого акта в художественных 
произведениях. Пьеса исследует причины возникновения прагматического 
барьера. 
Ключевые слова: 
речевой акт, прагматика, локутивный акт, 
фонетический акт, фактический акт, ретический акт 
“Paralingvistika” lotin tilidan olingan bo‘lib, “tilga yondosh”, “til bilan birga 
qo‘llanuvchi” degan ma’noni ifodalaydi
1
. Pragmatikaning XX asrning ikkinchi 
yarmidagi rivoji nutqiy akt nazariyasining to‘liq ko‘rinishidagi lingvofalsafiy 
ta'limot sifatida shakllanishi bilan bog‘liqdir . Nutqiy akt tushunchasi oldingi 
davrlarda ham SH.Balli, K. Byuller, E. Benbenist, M. Baxtin kabi olimlarning 
ta'limotlarida mavjud bo‘lgan, ammo nutqiy akt nazariyasi to‘liq bir ta'limot sifatida 
ingliz mantiqshunosi J.Ostin, amerikalik psixolog J. Syorl va boshqalarning 
ishlarida shakllandi.
2
Pragmalingvistika tadqiqot predmetining keng miqyosda tasavvur etilishi 
ushbu sohaning turli yo‘nalishlarda taraqqiy etishini taqozo etadi. Natijada, 
pragmalingvistikaning nutqiy akt nazariyasi, deyksis nazariyasi, diskurs nazariyasi , 
pragmasemantika, pragmastilistika kabi o‘z “ichki” sohalari yuzaga keldi. Bu 
1
Yo‘ldashev. N. Paralingvistika. Nukus. 2011. 
2
SH. Safarov. Pragmalingvistika. Toshkent. 2008. 

---

Tilshunoslikdagi zamonaviy yo
‘
nalishlar: muammo va yechimlar
217 
sohalarning farqi, birinchi navbatda, pragmalingvistikaning umumiy predmetini 
alohida qismlarga ajratish va har bir qismning batafsil yoritilishi, o‘rganilishida 
namoyon bo‘ladi. 
Nutqiy akt mazmuni lisoniy va nolisoniy xususiyatlar umumlashmasidan 
tashkil topishini barcha pragmalingvistlar e'tirof etishadi. Ularning ko‘pchiligi 
nutqiy aktga uch bosqichli faoliyat sifatida qarash tarafdorlaridir. Bu bosqichlarda 
uch xil harakat bajariladi. Ular -