Масъул муҳаррир

10
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA ONATILI FANINI O‘QITISHDA FSMU 
TEXNOLOGIYASIDAN FOYDALANISH
Madrimova Indira Azatbayevna
Urganch shahar 24-sonli ixtisoslashtirilgan 
maktabning boshlang‘ich ta’lim oqituvchisi
Annotatsiya: Yoshlarga ta’lim–tarbiya berishning murakkab vazifalarini hal etish 
o‘qituvchilarning kasbiy mahoratini, iste’dodi, tajribasi va madaniyati hozirgi zamon pedagogik 
texnologiyalarini qo‘llashi, o‘quvchilarni o‘zaro faolikka olib kelishiga bog‘liqdir.
Kalit so‘z: FSMU texnologiyasi ,o‘quvchi, til, sintaksis, ohang , tinish.
Ta’limdan asosiy maqsad bolalarga bilim berishgina emas, balki bilim olish yo‘llarini o‘rgatish, 
ularni ta’lim jarayonining faol ishtirokchisiga aylantirish demakdir. Yangicha ijtimoiy, iqtisodiy 
sharoitda tilni o‘qitish mazmunini takomillashtirish, darslarni jahon andozalariga mos ravishda 
tashkil etish o‘quvchi faolligini oshiradigan muhim omillardan hisoblanadi.
Pedagogik texnologiya - ta’lim jarayonida oldindan rejalashtirilgan va to‘laligicha 
loyihalashtirilgan, muayyan vaqtga mo‘ljallangan, ta’lim jarayonida ko‘proq ta’lim oluvchi 
shaxsiga qaratilgan,faollashtirilgan usullar va zamonaviy ta’lim vositalaridan foydalangan holda 
o‘quv maqsadiga erishishni kafolatlaydigan ta’lim berish jarayonidir.
FSMU texnologiyasi – 4 bosqichli yozilgan qog‘oz varaqlarini tarqatadi va yakka tartibda 
tarqatiladi.
Bunda: 
F – fikringizni bayon eting.
S – fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating.
M – ko‘rsatgan sababingizni asoslovchi misol keltiring.
U – fikringizni umumlashtiring.
O‘qituvchi tinglovchilar bilan bahs mavzusini belgilab oladi.
Yakka tartibdagi ish tugagach, tinglovchilar kichik guruhlarga ajratiladi va o‘qituvchi kichik 
guruhlarga FSMU texnologiyasining 4 bosqichi yozilgan katta formatdagi qog‘ozlarni tarqatadi.
Kichik guruhlarga har birlari yozgan qog‘ozlardagi fikr va dalillarni katta formatda 
umumlashtirgan holda 4 bosqich bo‘yicha yozishlari taklif etadi.
O‘qituvchi kichik guruhlarning yozgan fikrlarini jamoa o‘rtasida himoya qilishlarini so‘raydi. 
“Sintaksis, ohang va tinish belgilari” mavzusi bo‘yicha fikrlaringizni bayon qiling.
F – Sintaksis, ohang va tinish belgilari o‘ziga xos grammatik xususiyatga ega. 
S – Sintaksis, ohang va tinish belgilari mustaqil so‘z turkumlariga mansub bo‘ladi. Masalan, 
kitob o‘qimoq, maktabga bormoq. Lekin ukam uchun, telefon orqali birikuvlari ikkinchi so‘zlari 
mustaqil so‘z bo‘lmaganligi uchun so‘zlarning bog‘lanishiga misol bo‘la olmaydi;
M – Sintaksis, ohang va tinish belgilari bor so‘zlarning ma’nolari o‘zaro mos bo‘lishi lozim. 
Masalan, oyna so‘zining ma’nosi sinmoq so‘zining ma’nosiga mos. Ammo randalamoq, uzilmoq 
so‘zlariga mos emas. Shuning uchun nutqda ma’nosi mos bo‘lmagan so‘zlarni bog‘lash xato 
bo‘ladi; 
U – Sintaksis, ohang va tinish belgilari bor so‘zlarni bog‘lovchi qo‘shimchalar ham o‘z o‘rnida 
bo‘lishi kerak. Masalan, Toshkentda yashayman, ukamning daftari birikmasida qo‘shimchalar 
to‘g‘ri qo‘llangan. Lekin Toshkentga yashayman, ukamni daftari birikmasida qo‘shimcha noto‘g‘ri 
qo‘llangan.
So‘zlarning gapdagi bog‘lanishi sintaktik aloqa, sintaktik aloqani o‘rganuvchi bo‘lim sintaksis 
deyiladi.
Tovushlardan so‘z va qo‘shimchalar, so‘z va qo‘shim-chalardan gap hosil bo‘ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. R. Ishmuhammedov “O‘quv jarayonida interfaol uslublar va pedagogik texnologiyalarni 
qo‘llash uslubiyati”, Toshkent, RBIMM-2008 yil. 
2. A. G‘ulomov, M. Qodirov “Ona tili o‘qitish metodikasi”, Toshkent., 2001 yil. 
3. Qodirov M., Ne’matov H., Abduraimova M. Sayfullayeva R.,Mengliyev B. Ona tili 8-sinfi 
darslik/ T.: Cho‘lpon nomidagi NMIU, 2019. – 144 b.

---

463