|
10
BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA MULTIMEDIALAR ASOSIDA DARS
SAMARADORLIGINI OSHIRISH
Qurbonboyeva Dilfuza Abduvaliyevna
Sirdaryo viloyati Mirzaobod tumani
14- umumta’lim maktabi boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Telefon: +99894 350 1098
Annotatsiya. Mazkur maqolada boshlang‘ich sinf darslari samaradorligini oshirishda
multimedialar orni va undan foydalanish asosida darslar sifatini oshirish imkoniyatlari tahlil
qilingan.
Kalit so‘zlar: boshlang‘ich ta’lim, multimedia, dars, axborot kommunikatsion texnologiyalar.
Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining asosiy talablaridan biri axborot texnologiyalarini ta’lim
jarayoniga keng tatbiq etib, o‘quvchilarni mustaqil bilim olishga, erkin fikrlashga o‘rgatishdan
iboratdir. Shu maqsadda maktablarning moddiy-texnika bazasi mustahkamlandi, maktablar kom-
pyuter va boshqa texnika vositalari bilan ta’minlandi. Bularning barchasi ta’lim samaradorligini
oshirishga qaratilgandir.
Hozirgi vaqtda pedagog kadrlarni axborot-kommunikatsion texnologiyalar bo‘yicha
malakalarini oshirish ishlari keng yo‘lga qo‘yilgan. Har bir pedagog o‘z kasbiy faoliyatida
kompyuter imkoniyatlaridan erkin va faol foydalanishni, dars jarayonida tatbiq qilishini nazarda
tutadi.
Tovushlar va multimedialar bilan ishlash multimedia vositalari deb ataladigan maxsus texnik
va uskunaviy asboblar yordamida amalga oshiriladi, “Multimedia” atamasi “ko‘p tarmoqli
muhit”, “multimuhit” ma’nolarini anglatadi. Multimedia deganda, turli shakldagi ma’lumotlarni
qayta ishlovchi vositalar majmuasi tushuniladi. Elektron qo‘llanma eng birinchi navbatda bu –
yangi o‘quv ma’lumotlarni namoyish etish, an’anaviy ta’lim usulida chop etilgan qo‘llanmalarni
mazmunan to‘ldiruvchi, ko‘rgazmali vositalarga animatsiya beruvchi, mavzuni audiovizual
(ko‘rish va eshitish) to‘ldiruvchi, egallangan bilim va ko‘nikmalarni tekshirib ko‘rishga imkon
beruvchi kompyuter-informatsion dasturiy vosita bo‘lib, unda multimedia imkoniyatlaridan
keng foydalaniladi. Deyarli har bir ta’lim muassasasi kutubxonalarida multimedia printsiplariga
asoslangan elektron ma’lumotnomalar, entsiklopediyalar, tarjimonlar va lug‘atlar mavjud.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari elektron entsiklopediyalardan ochiq darslar davomida samarali
foydalanishlari kerak.
Dars jarayonida quyidagi turdagi axborot-kommunikatsion texnologiyalardan foydalanishga
e’tibor beriladi:
– yangi mavzuni bayon etish yoki mustahkamlash uchun slaydlar;
– ayrim mavzularni bayon qilish uchun har biri 5–10 minutli bo‘lgan multimedialar;
– deyarli barcha mavzularni bayon qilish uchun har biri 5–10 minutli bo‘lgan multimedialar;
– turli mashqlarni, amaliy topshiriqlarni bajarishga mo‘ljallangan o‘yinli multimedialar.
Bulardan tashqari, o‘quvchilar mustaqil shug‘ullanishlari uchun elektron darsliklar yaratish
ko‘zda tutiladi. Elektron darslikda ayrim muhim mavzular yoki deyarli barcha mavzular bayoni,
undagi mashqlar, topshiriqlar, testlar multimedia orqali beriladi. Unda turli mashqlar, topshiriqlar
va testlar o‘yinli multimedialardan iborat bo‘ladi.
Elektron darsliklar o‘quvchilarni bilim olishga qiziqtiradi, o‘zlari ustida mustaqil ishlashga
o‘rgatadi, bo‘sh vaqtlarini mazmunli va foydali o‘tkazishga yordam beradi.
Boshlang‘ich ta’lim jarayonida multimediadan foydalanish o‘qituvchiga:
– darsni zamonaviy tarzda modellashtirish;
– bilimlarini chuqurlashtirish uchun qo‘shimcha ma’lumot va axborotlarga ega bo‘lish;
– nazariy va mustaqil ishlashni tayyorlash imkonini beradi.
Boshlang‘ich ta’lim jarayonida multimediadan foydalanish o‘quvchilarga:
– fanga qiziqish uyg‘otish, o‘z bilimlarini nazorat qilish va mustahkamlash;
– entsiklopedik ko‘rinishdagi axborotlarni tezkor olish;
– mavzuni o‘rganishda o‘zi uchun qulay bo‘lgan tezlik va o‘zlashtirish darajasini tanlash;
– zamonaviy axborot-kommunikatsion texnologiyalarga jalb qilish, uni egallash va unga doimiy
ishlashga bo‘lgan ehtiyojni shakllantirish imkoniyatlarni beradi.
194
10
Multimediaga asoslangan dars ishlanmalarini markazlashtirilgan holda tayyorlash axborot-
kommunikatsion texnologiyalarni biladigan, ya’ni multimediani tayyorlay oladigan mutaxassislari
bilan shu o‘quv fanining mutaxassislari birgalikda amalga oshirilishi kerak. Buning uchun
fan mutaxassisi axborot-kommunikatsion texnologiyalardan, multimediani tayyorlash
texnologiyasidan yetarli daraja xabardor bo‘lishi kerak. Bunda fan mutaxassisi tegishli dars uchun
multimediaga asoslangan dars ishlanmasining ssenariysini tuzib berishi, multimediani tayyorlash
jarayonida bevosita ishtirok etishi kerak.
Multimediaga ovoz berish uchun ham maxsus mutaxassislar jalb qilinishi, ovoz ravon va
tushunarli tarzda berilishi, o‘quvchilarning diqqatini jalb qila oladigan darajada bo‘lishi zarur.
O‘quv topshiriqlarini multimediali vositalar yordamida o‘quvchilarga taqdim etish bir
qadar qulayliklar tug‘diradi. Chunki multimediali vositalar o‘quvchilarning mustaqil faoliyat
ko‘rsatishlarini ta’minlashga xizmat qiladi. Har bir o‘quvchini o‘qituvchi hamda sinfdoshlari bilan
muloqotga kirishish, hamkorlik qilishga undaydi. Bunday vaziyatlarda multimediali vositalar
alohida didaktik funksiyani bajaradi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Кenjaboev O. Zamonaviy axborot texnologiyalari. T. 1999
2. Maraximov A.R., Raxmonqulova S.I., Internet va undan foydalanish asoslari. T. 2001
195
Do'stlaringiz bilan baham: |
