Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар



Download 62,78 Mb.
bet66/250
Sana11.07.2022
Hajmi62,78 Mb.
#775422
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   250
Bog'liq
Чиникулов Х , Жўлиев А Х Автосохраненный

Геологик вақт – бу табиий календар бўлиб, унинг ҳар бир варағи, ҳар бир сатри бир вақтнинг ўзида ривожланувчи сон-саноқсиз ҳодисаларнинг ўзгаришидаги кетма-кетликни акс эттиради. Улардан баъзилари муайян чегараланган ҳудудларда, бошқалари кенг минтақаларда, учинчилари эса сайёралар миқёсда содир бўлиб, ривожланаётган Ернинг бирлигини акс эттиради. Шунинг учун ҳам стратиграфия маҳаллий, минтақавий ва умумий стратиграфик шкалалар тушунчаларига таянади. Геологик жараёнларнинг излари бўйича ҳодисалар тикланади. Уларни хронологик кетма-кетликда жойлаштириб, тадқиқотчилар кесмаларни табақалайди ва таққослайди, бу эса оқибатда турли миқёсдаги стратиграфик шкалаларни тузишга имкон беради. Маҳаллий стратиграфик шкалалар ўзаро таққосланиб минтақавий шкала ишлаб чиқилади. Улар асосида Халқаро стратиграфик шкала яратилади. У эса глобал эталон саналади.
Эон (эонотема) - энг йирик геохронологик бирлик бўлиб, унинг давомийлиги кўплаб миллион, ҳатто, миллиард йилларни ташкил этади. Ер тарихида архей, протерозой ва фанерозой эонлари ажратилади. Архей ва протерозой токембрий ёки криптозой номи билан юритилади.
Эра (эратема) - эоннинг бир қисми бўлиб, унинг давомийлиги бир неча юз миллион йилни ўз ичига олади. Эралар Ернинг ва ундаги органик дунёнинг йирик ривожланиш босқичларини акс эттиради. Эралар орасидаги чегаралар органик дунё ривожланишидаги туб ўзгариш босқичларини характерлайди. Фанерозой эонида учта: палеозой, мезозой ва кайнозой эралари ажратилади.
Давр (система) – бу давомийлиги ўнлаб миллион йил бўлган геологик вақт оралиғи бўлиб, унинг номи аксарият ҳолларда шу давр ётқизиқлари биринчи бор аниқланган жойнинг номидан келиб чиққан.
Эпоха (бўлим) – бу геологик даврнинг бир қисми бўлиб, бир неча ўн миллион йилни қамраб олади. Эпохаларнинг номи вақт кетма-кетлигига асосан эрта, ўрта ва кечки бўлиши мумкин. Баъзи эпохалар ўзининг хусусий номига эга.
Аср (ярус) – бу геологик эпоханинг бир қисми бўлиб, давомийлиги бир неча миллион йилни қамраб олади. Асрларнинг номлари шу вақтда ривожланган ётқизиқлар биринчи бор ўрганилган вилоятлар, районлар, дарё ҳавзалари, аҳоли манзиллари номидан олинган бўлади.
Ажратилган стратиграфик табақаларни геологик хариталарда тасвирлаш учун муайян ранглар ва индекслардан (ҳарфли ва рақамли белгилар) фойдаланилади.
Архей, индекси Аr, ранги тўқ пушти;
Протерозой, индекси Pr, ранги ош пушти
Палеозой, индекси Pz, ранги жигарранг;
Мезозой, индекси Mz; кўк ранг
Кайнозой, индекси Kz; ранги сариқ.
Бутун дунёда Халқаро геологик конгрессда олдингиларига ўзгартиришлар киритиб қабул қилинган геохронологик (стратиграфик) шкаладан фойдаланилади. Янги шкала қуйидаги табақаларни ўз ичига олади (4-жадвал):

Download 62,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   250




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish