Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар



Download 62,78 Mb.
bet135/250
Sana11.07.2022
Hajmi62,78 Mb.
#775422
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   250
Bog'liq
Чиникулов Х , Жўлиев А Х Автосохраненный

118-расм. Бархан қумлари. http://dic.academic.ru

Саҳроларда жуда кам ёмғир ва қор ёғади (йилига 200 мм дан кам). Қуруқ ҳаво ёғин-сочинлар миқдоридан 10-15 марта ортиқ бўлган намликни буғлантириши мумкин. Бундай кучли буғланиш сабабли капилляр бўшлиқлар орқали доимо сизот сувларининг ер юзасига қараб вертикал ҳаракати содир бўлади. Бу сувлар тупроқдан темир ва марганецнинг оксидли бирикмаларини эритиб олиб чиқади ва қояли тоғ жинсларининг юзасида қўнғир ёки тим қора рангли юпқа пленка ҳосил қилади. Улар «саҳро тобланиши» дейилади.


Шамол ишининг характери бўйича саҳролар дефляцион ва ак­кумулятив турларга ажратилади.
Дефляцион саҳролар (Африкада гаммада, Ўрта Осиёда қир деб юритилади). Улар ғаройиб шаклларга эга бўлган қоялардан ёки қояли тошларнинг тўпламларидан иборат бўлади.
Бундай саҳроларга АҚШдаги Монументлар водийси (119-расм) ва Калахари саҳросини (Kalahari Desert) мисол қилиб кўрсатса бўлади. Калахари Жанубий Африкадаги қўшни Ботсвана, Намибия, ЖАР давлатлари ҳудудларида жойлашган.


119- расм. Дефлацион саҳро (Монументлар водийси). http://nature.1001chudo.ru
Калахари – йирик саҳролардан бири бўлиб, унинг 600 минг км2 ли катта қисми Ботсвана ҳудудида жойлашган.
Калахари саҳросидаги қумлар асосан қизил, қизғиш-қўнғир, пушти рангларга эга. Калахари чеккаларида ўсимликлар ўсади ва ҳайвонлар яшайди. Саҳро шу номли ботиқликда жойлашган.
Аккумулятив саҳролар таркиб топган материаллари бўйича барханли (қумли), тақирли (гилли), адирли (лёссли) ва шўрхокли (шўрланган) турларга бўлинади.
Барханли саҳролар энг кенг майдонларни эгаллаб ётади. Дунёда энг йирик саҳро Африканинг шимолий қисмидаги Саҳрои Қабир ҳисобланади. Унинг майдони 9 миллион км2 дан ортиқ. У бутун Шимолий Африкани: Миср, Тунис, Мароккаш, Мавритания, Нигер, Судан, Чад, Ливия, Жазоир ва бошқа давлатлар майдонини эгаллаган бўлиб, Африка континентининг 30% майдонини ташкил этади. Бу ерда шимолий-шарқдан кучли шамоллар эсади. Саҳрои Қабирнинг тўртдан бирини вулкан тоғлари, иккинчи чорагини қумлар, қолганини гравийли текисликлар, ўсимликли воҳалар ташкил этади (120-расм).



Download 62,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   250




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish