Massaning saqlanish qonuni 302-Ko’m Jaloliddinova G

Massaning saqlanish qonuni

302-Ko’m Jaloliddinova G

Reja:

• Massaning saqlanish qonuni
• Kimyoviy reaksiyaga kirishayotgan moddalarning umumiy massasi
• Kimyoviy reaksiyalarda atomlar

Juda ko‘plab kimyoviy reaksiyalarning amalga oshish shart-sharoitlari o‘rganilganda reaksiyaga kirishayotgan moddalar massasi reaksiya mahsulotlari massasiga miqdoran teng bo‘lishi aniqlangan.

Bu kabi hodisalarni ulug‘ ajdodlarimiz Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino va boshqa mutafakkirlar tajribaxonalarida og‘zi payvandlangan idishlarda olib borgan qizdirish ishlarida kuzatishgan.

1748–1760-yillarda rus olimi M.V.Lomonosov ham og‘zi payvandlangan kolba – retortada tajriba olib borib, bu hodisani izohlashga harakat qilgan.

1772–1789-yillarda fransuz olimi A.Lavuazye ham yopiq idishda olib borilgan tajribalarda umumiy massa o‘zgarmasligini kuzatgan va bu o‘ziga xos yangilik – yangi qonun ekanligini tushunib yetgan.

Shunday qilib, tabiatning asosiy qonunlaridan biri – massaning saqlanish qonuni ochilgan.

Massaning saqlanish qonuni

Kimyoviy reaksiyaga kirishayotgan moddalarning umumiy massasi reaksiya mahsulotlarining umumiy massasiga teng.

A.Lavuazye bu qonun asosida muhim xulosa chiqarib, reaksiyada qatnashayotgan har bir element atomi massasi reaksiya davomida o‘zgarmasligini ta’kidlagan.

Bu esa kimyoviy reaksiyada bir element atomining boshqa element atomiga aylanib ketmasligini bildiradi.

Kimyoviy reaksiyalarda atomlar yo‘qolib ketmaydi, yo‘qdan bor bo‘lmaydi, atomlarning umumiy soni o‘zgarmaydi.

Har bir atom massasi kimyoviy reaksiyalarda o‘zgarishsiz qoladi.

Yer qa’ridan temir rudalari qazib olinib, zaruriy buyumlar tayyorlanganda sayyoramizdagi temir atomlari soni kamaymaydi, balki bir ko‘rinishdan boshqa ko‘rinishga o‘tadi.

Masalan, temirdan yasalgan buyumlar zanglaydi, natijada sarflangan temirning 50% ini ham qaytarib olish imkoni bo‘lmaydi.

Albatta, zarur energiya sarf qilib, har qanday kimyoviy o‘zgarishni amalga oshirish mumkin.

Massaning saqlanish qonunidan tabiatning quyidagi qonuni kelib chiqadi:

Moddalar yo‘qdan bor bo‘lmaydi, bordan yo‘q bo‘lmaydi, faqat bir turdan ikkinchisiga o‘zgaradi.