Mashinasozlik texnologiyasi va avtomatlashtirish

Mavzu: Tish kesuvchi asboblarni hisoblash va loyihalash
Ishdan maqsad: Tish kesuvchi asboblarni hisoblash va loyihalashni o’rganish.
Nazariy qism
Tish kesuvchi asboblarning konstruktsiyasini takomillashtirishda ularning ishlash jarayonidagi ish unumdorligini, ishlash davrini va ishonchliligi oshirishga hamda aniqligini oshirishga mo’ljallangan. Bu kesish xususiyati yuqori bo’lgan yangi asbobsozlik materiallaridan foydalanishga yo’llaydi. Progressiv konstruktsiyaga ega bo’lgan tish kesuvchi asboblardan foydalanishda quyidagilarga amal qilinsa iqtisodiy samaradorlik beradi:

• 
  yig’ma konstruktsiyaga ega bo’lgan va yemirilishga qarshi tura oladigan asbobsozlik materiallari xisobiga iqtisoslashgan;
  
• 
  o’tkir charxlangan asbob tishlarini kesuvchi qismini hamma kesuvchi qirrasi bo’ylab ketingi burchagini kattalashtirish, cho’qqi qismini va boshqa, mustaxkamlash yo’llarini qo’llash bilan asboblarni geometriyasini yaxshilash;
  
• 
  bir vaqtni o’zida qirindini kesishda qatnashuvchi kesuvchi tig’ni uzunligini va uni sonini oshirish (masalan, tish o’yuvchi kallakda).
  
• 
  tishga ishlov berishni yangi usullarini qidirib topish (masalan, aylanma sidirish, tish yo’nish va boshqa).
  

CHervyakli freza misolida tish kesuvchi asboblarni konstruktsiyasini yaxshilash usullarini ko’rib chiqaylik. CHervyakli freza konstruktsiyasini takomillashtirish quyidagilarga asoslangan:

1. 
   Frezalarni T5K12V, T14K8 qattiq qotishma va yuqori ish unumdorlikni beruvchi R9K10, R10 K5F5, R14F4, R18K8 va b. iborat tez kesar po’latlardan tayyorlangan odatdagiday va charxlanmaydigan plastinkalar bilan ta’minlashga asoslangan. Bu kesuvchi materiallar xisobiga birinchi navbatda kesish tezligi =150-170 m/min
   

S=2,5-3,0 mm/ayl ikkinchi
navbatda esa =45-50 m/min
=4-5 mm/ayl.
ish unumdorlik 3-2 martabaga oshadi.

2. 
   Qora ishlov berishga mo’ljallangan aloxida yig’ma o’tkir pichoq-tishli frezalar yaratish. Freza tishlarini cho’qqi qismi va yon tomonlari bo’yicha charxlash uchta operatsiyada bajariladi, cho’qqidagi ketingi burchaklarni ( _z=12⁰-17⁰) va yon tomonlarini ( _x.b.=g⁰-15⁰) burchaklarini katta miqdorida sezilarli darajada ish unumdorligini oshib borishi ta’minlanadi.
   
3. 
   Kesuvchi pichoq qismini yangilash va frezani xizmat qilish davrini oishirish maqsadda frezani o’qi bo’ylab (L ish. 13 m) ortib boruvchi uzunligini uzluksiz va davriy siljishini ta’minlash.
   
4. 
   Qora ishlov berish uchun ko’p krimli frezalarni va oldingi burchagi musbat qiymatli frezalarni yaratish bilan qirindini ajratish sharoitini yaxshilash va ish unumdorligini oshirish.
   
5. 
   Frezalash aniqligini oshirish uchun chervyakli frezalarni kattalashgan diametrda tayyorlash zarur. Bu xol uchun rezbani o’rami ko’tarilish burchagi  va qirindi joylashuvchi ariqcha og’ish burchagi  kichrayadi, buni xisobiga esa profilni ikkala tomoni bilan qirindini kesishi oddiylashadi.
   
6. 
   Progressif kesish sxemasida ishlaydigan eng yo’g’on (0,1mm da) va ingichka (0,1mm da) qalinlikda kesib o’tuvchi tishlar bilan ketma-ket keluvchi tozalovchi tishli frezalarni yaratish. Bunday hollarda kesish jarayoni tishni hamma perametri bilan bajarilmaydi va shuning uchun ham ingichka qalin qirindi ajrab chiqadi, natijada tish frezerlash jarayonini unumdorli yuqori bo’ladi.
   
7. 
   Kichik diametrdagi frezerlarni to’liq holda plastik qattiq qotishmalardan tayyorlash tavsiya qilinadi.
   

Egri chiziqli tashkil etuvchili ko’p tishli frezalardan foydalanish o’q bo’ylab surish qiymatini oshirishga imkon yaratadi