Mashinasozlik texnologiyasi

7-mavzu: "Aniqlikni tekshirish va baholash usullari".

M a’ r u z a rejasi:

1. Statistikada sistematik xatoliklar tо’g’risidagi tushunchalar;

2. Aniqlikni еgri chiziq taqsimoti usulida tekshirish:

a) detallar о’lchamlarining jadval usulidagi taqsimoti;

b) detallar о’lchamlarining grafik usulidagi taqsimoti;

3. Tabiiy taqsimot qonuni (Gauss qonuni);

4. Boshqa konuniyatlar tо’g’risida tushunchalar;

5. Aniqlikni nuqtali diagrammalar qurish asosida tekshirish usuli.

Adabiyotlar: [ 2 ] – 45-72 betlar, [ 4 ] –90-105 betlar.

Tayanch sо’zlar: 1.Gistogramma. 2. Sistematik xatoliklar. 3. O’zgaruvchan xatoliklar. 4. Tasodifiy xatoliklar. 5. Takrorlanish. 6. Nisbiy takrorlanish. 7. Taqsimot maydoni. 8. Gauss qonuni. 9. Simpson qonuni. 10. Boshqa qonunlar.

1. Statistikada sistematik xatoliklar tо’g’risidagi tushunchalar

Ma’lumki, matematika statistikasi bо’yicha texnologik sistemada sodir bо’luvchi barcha xatoliklar uch guruh xatoliklarga birlashtiriladi. Bular: sistematik doimiy xatoliklar, sistematik qonuniy о’zgaruvchan xatoliklar va sistematik tasodifiy xatoliklar.

Sistematik doimiy xatoliklarga; texnologik sistemaning geometrik, kinematik, sozlash xatoliklarini kiritish mumkin.

Sistematik qonuniy о’zgaruvchan xatoliklarga; texnologik sistemaning haroratdan deformasiyalanishi, u еlementlarining va keskich asboblarining eyilishi va boshqalar kiradi.

Tasodifiy xatoliklarga; texnologik sistema bikirligining о’zgaruvchanligi, ishlanuvchi tanavorlar kesib tashlanuvchi qatlamlarining bir xil о’lchamda bо’lmasligi, ular yuza qatlamlari qattiqligining xar xilligi, noma’lum ichki kuchlanishining mavjudligi, о’rnatuv hatoligi va boshqa xatoliklarni kiritish mumkin.

2.