Mashinasozlik instituti “Mashinasozlik теxnologiyasi” kafedrasi

5.3. Surish xarakati uzatmasidagi guruxli va yakka uzatmalarning tish sonlarini aniqlash.

Uzatmada Shpindeldan to surish qutisining kirish valigacha bo’lgan yakka uzatmalar na’muna dastgoh kinematikasidan olingan bo’lib uzatish nisbati va tish sonlari quyidagicha:
i₀= i_g=
bu yerda i_g –almashuvchan g’ildiraklar gitarasining uzatish nisbati.
Tokarlik dastgohlarida konstruktsiyalash nuqtai nazaridan guruxli uzatmalarning o’qlari orasidagi masofalar va tish modullari bir xil qilib olinadi. Bunda g’ildiraklarning tish sonlarini aniqlash formulasidagi S_z hamma uzatish guruxlari uchun bir xil miqdorda olinadi.
Guruxdagi uzatmalarning surish grafigi asosida aniqlangan uzatish nisbatlari bo’yicha ulardagi g’ildiraklarning tish sonlarini aniqlaymiz. Uzatish nisbatlarining i₁=1,26^-2 ; i₂=1,26^-1; i₃=1,26⁰; i₄=1,26^-3; i₅=1,26⁰; i₆=1,26^-3; i₇=1,26² va Z_Pmin=16 qiymatlari uchun tishlar yig’indisi S_z=72. Buni tish sonlarini aniqlash formulasi kuyib,g’ildiraklarning tubandagi tish sonlarini olamiz:
Z₅=28; Z₆=44; Z₇=32; Z₈=40; Z₉=Z₁₀=36; Z₁₁=24;
Z₁₂=48; Z₁₃=Z₁₄=36; Z₁₅=24; Z₁₆=48; Z₁₇=44; Z₁₈=28;
Ruxsat etilgan Z₁₉=17 va Z₂₀=55 tish sonlarini qabul qilamiz.
Guruxli va yakka uzatmalarning aniqlangan tish sonlari asosida Shpindel bir marta aylanishida supportning xaqiqiy siljish qiymatini aniqlaymiz. Uning uchun surish zanjirining kinematik balans tenglamasini tuzib chiqamiz.

Bular ichida qabul qilingan surish qatoridan eng katta chetga chiqqan qiymat S₁₁=1,254 mm|ayl bo’lganligi uchun uning farqini foizini aniqlaymiz.

S= <2,6%.
Bu tavsiyadagi miqdordan kichik.