“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi

jadval). 
8-jadval  
Tuproq 
Mayinlik 
soni 
Quriq tuproq massasiga 
nisbatan qum 
zarrachalarining ulishi % 
Tuproq 
shakllari 
Yo`l 
ko`tarmasi 
uchun 
yaroqliligi 
Ko`p qumlik 
(supes) 
1-7 
> 50 
Engil dag`al 
Juda zarur 
1-7 
> 50 
Changli 
Zarur 
1-7 
20-50 
Og`ir 
Zaruriyati 
kam 
1-7 
< 20 
Changli 
Zaruriyati 
yo`q 
Ko`p loyli 
(suchlinok) 
7-12 
> 40 
Engil 
Zarur 
7-12 
< 40 
Engil, changli 
shaklida 
Zaruriyati 
kam 

---

 
73 
12-17 
> 40 
Og`ir 
Zarur 
12-17 
< 40 
Changli 
Zaruriyati 
kam 
Loy 
12-27 
< 40 
Qumloq 
Zarur 
17-27 
40 
Changli 
Zaruriyati 
kam 
27 
Me’yorlashtirilmaydi 
Qo`yiq 
Zaruriyati 
yo`q 
Qum tuproq zarrachalari teshiklarda suv harakati yuqori bo`ladi. Bu tuproqlar 
o`zining  yaxshi  suv  o`tkazuvchanligi,  kam  bo`rtishi  va  cho`kishi  bilan  farq  qiladi. 
Ular  namlanganda  o`z  hususiyatlarini  deyarli  o`zgartirmaydi.  Qumli  tuproqlarning 
ilashimlik, yopishqoqlik  va  mayinlik  sifati  yo`q. Bolg`alanish  va  kesishga qarshiligi 
kam,  tabiiy  naychalardan  suvning  balandligi  40-50  sm.ni  tashkil  etadi.  Bunday 
tuproqlar  yo`l  ko`tarmasini  qurish,  ostki  qatlamni  tashkil  etish  uchun  zarur  material 
hisoblanadi. 
Changli  tuproqlar  o`zining  kam  suv  o`tkazuvchanligi,  tabiiy  naychalar  orqali 
suv ko`tarilishini yuqoriligi (bir necha metrga yetishi mumkin), namlanganda siljitish 
hususiyatini  to`la  yo`qolishi,  va  chuqurchalar  hosil  bo`lishga  moyilligi  bilan  yo`l-
qurilish maqsadlari uchun noloyiq hisoblanadi.