Машиналар ишончлиги ва техник сервис. Machine reliability and maintenance

Меҳнатга ҳақ тўлаш тартиби ва турларини таҳлил қилиш. Қишлоқ 
хѝжалигидаги таъмирлаш корхоналарида бажариладиган ҳамма ишлар ѝзларининг 
бажарилиш мураккаблигига қараб 6 разрядга бѝлинади. Ҳар бир ишчига унинг 
малакасига қараб тегишли разряд берилади. 

---

Разрядга қараб ва бажарилган иш разрядига қараб ҳақ тѝлаш таъриф 
ставкаси бўйича амалга оширилади (таъмирлаш-механик устахоналари учун 
жадвалга қаралсин).
Ишчиларга иш ҳақи тѝлаш 
шакллари 
Таърифли – малакавий қайднома 
(справочник) 
Таъриф сеткаси 
Таъриф ставкаси 
Ишбай ҳақ 
тѝлаш 
Соатбай ҳақ 
тѝлаш 
2-расм. Ишлаб чиқаришда меҳнатга ҳақ тўлаш шакллари. 
1-жадвалда таъриф ставкасига доир мисоллар келтирилган. 
Тариф ставкадан бошқа тариф сеткаси, тариф коэффициенти ва тарифли-
малакавий қайднома бѝйича ҳам иш ҳақи тѝлаш усули мавжуддир (2-расмга 
қаралсин). 
Тариф сеткаси – бу бошқа турдаги ҳамма разряддаги ишчиларнинг 
ставкасини биринчи разрядли ишчи ставкасига нисбатини қабул қилувчи шкала 
бѝлиб ҳисобланади. 
Тариф коэффициенти – тариф сеткасига ѝхшаш аҳамиятга эга бѝлиб, 
бошқа разряддаги ишчиларнинг иш ҳақини биринчи разрядлик ишчи иш ҳақига 
нисбатини кѝрсатади. Мисол: 6-разряддаги ишчини иш ҳақи ставкаси 610 сѝм – 
бир соатда (1-жадвалга қаралсин), биринчи разрядли ишчиники эса – 358 сѝм – 
бир соатда. Бу ҳолда тариф коэффициенти
7
,
1
358
610
. 
1-жадвал 
Таъмирлаш – механик участкалари ишчилари учун соатбай тариф ставкаси 
(СТС) * 
Ишлаш шароити 
Разряд бѝйича СТС, сѝм, 2006 й. 
I 
II 
III 
IV 
V 
VI 
Иссиқ шароитда ишловчилар, ** 
- вақтбай; 
358 
372 393 451 525 610 
- ишбай 
387 
395 451 518 602 700 
Мақбул шароитда ишловчилар 
- вақтбай 
344 
358 372 389 452 520 
- ишбай 
358 
372 393 451 525 610 

---

* - фақат ѝқув мақсадлари учун қѝлланиши мумкин. 
** - иссиқ шароитда ишловчи иш жойларига: пайвандлаш ишлари, темирчилик 
ишлари, мисгарлик, моляр ишлари, ювиш, чиниқтириш, синаш, қисмларга 
ажратиш, йиғиш, ѐнилғи аппаратларини созлаш, бошқа ишларнинг ҳаммаси 
мақбул шароитдаги иш жойларига киради.