хонингланади, шундан кейин тегишли диаметрдаги поршенлар билан
ѝлчамлар гуруҳи бѝйича комплектланади.
Кескични ѝрнатиш ѝлчами қуйидаги формула бѝйича аниқланади:
,
2
К
Дг
Дц
Р
(1)
бу ерда Р-микрометрнинг очилиш ѝлчами, мм;
Дц-цилиндр диаметри, мм;
Дг-кечкичли каллакнинг диаметри, мм;
К=0,05-0,07 мм - этилтириш (хонинглаш) учун қолдириладиган
қѝйим.
Дастгоҳ шпинделининг айланиш частотаси:
,
*
60000
Дц
n
(2)
бу ерда -қабул қилинган кесиш тезлиги, м/сек.
Йѝниб кенгайтириладиган цилиндрларнинг конуслиги ва аваллиги,
цилиндрнинг бутун узунлиги бѝйлаб кѝпи балан 0,03 мм, сиртнинг ғадир-
будурлигининг камида 6-синф бѝлишига йѝл қѝйилади.
Гилзаларни пресслаб
киргизишдан олдин совитиш, блокни эса қиздириш
тавсия этилади. Бунда гилзани мой билан мойлаш тавсия этилмайди.
Блокдаги уялар ейилганда ѐки уларнинг ѝқдорлиги 0,03 мм дан ортиқ
(трактор двигателларида) ѐки 0,02 мм катталикда бузилганда (автомобил
двигателларида) блоклар тикланади. Блокда вкладишлар ѝрнатиладиган
тешикларнинг ейилган юзаларини уларга эпоксид смолалар асосида
тайѐрланган таркиблар суркаш йѝли билан ҳам тиклаш мумкин. Тѝлдиргич
сифатида иссиқликни яхши ѝтказадиган кукунлар (пѝлат, алюминий
кукунлари) ишлатилади. Таркиб қотганидан кейин уялар нормал ѝлчамли
қилиб ѐниб кенгайтирилади. Сув ғилофи ва картердаги ѐриқлар уларнинг
қаерда жойлашишига қараб С
в
-0,8 симидан ясалган электродлар билан ѐки
ЦЧ-4 электродлари билан штифтлар ѝрнатиб юмшатувчи валиклар усулини
қѝллаб ѐхуд диаметри 4 мм бѝлган 034-1
биметалл электродлар билан
электрик пайвандлаб бекитилади. Тикланган блоклар дастгоҳларда
герметикликка синаб кѝрилади. Блоклар 0,4-0,5 МПа босим остида гидравлик
синаб кѝрилганида 3 мин давомида чоклар терламаслиги керак.
Автомобил двигателларида блоклар турткич ѝтадиган тешик ейилганида,
тешик 0,07 мм дан ортиқ ейилганида катта ѝлчамли развертка билан
кенгайтирилади ва катта ѝлчамли турткич қѝйилади.
Двигател тирсакли валларини тиклаш ва подшипникларни алмаштириш
зарурияти туғилганида бѝйинлар аваллигининг катталашиб кетганлигига
қараб аниқланади. Таъмирлашдан олдин тирсакли вал қисмларга ажратилади
ва мосламдан фойдаланиб, ОМ-3600 ювиш машинасида ювилади.
Энг аввал валнинг бѝйинларида дарзларнинг бор-йѝқлиги магнитавий-
дефектоскопда ѐки магнитавий қалам билан текширилади. Сѝнгра валнинг
салқиши аниқланади. Салқишлик маховикни маҳкамлаш фланецининг
торцавий тепиши бѝйича аниқланади. Бу тепишнинг кѝпи билан 0,05 мм
бѝлишига йѝл қѝйилади. Тепиш катта бѝлганида маҳаллий пухталаш йѝли
билан махсус тѝғриланади.
Тирсакли валларни таъмирлашда бажариладиган асосий операция ѝзак ва
шатун бѝйинларини таъмирлаш ѝлчамларига жилвирлашдан иборат. Трактор
ва автомобил двигателлари тирсакли валларининг ѝзак ва шатун бѝйинлари
учун двигател маркасига қараб турли (тѝрт ва ундан ортиқ) миқдордаги
таъмирлаш ѝлчамлари 0,25 мм чегара билан белгиланган.
Тирсакли ва
бѝйинлари флюс остида эритиб қоплаш ва хромлаш усулида ҳам тикланиши
мумкин.
Тирсакли валлар таъмирланган ѐки тикланганидан кейин БМ-у4 махсус
машинада динамик мувозанатланиши керак.
А-01 двигателининг тирсакли валлари учун дисбаланснинг 40 ГСМ, юк
автомобиллари учун 70-120 ГСМ, енгил автомобиллар учун 10-50 ГСМ
бѝлишига йѝл қѝйилади.
Подшипникларда, шунингдек, антифрикцион қатламнинг уваланиши,
ажралиш текисликларида эзилишлар пайдо бѝлиши ва шатун ҳамда блок
тѝташмаларида эзилишлар пайдо бѝлиши ва шатун ҳамда блок
тѝташмаларининг ички юзалари ейилиб уларнинг бѝшашиб кетиши каби
нуқсонлар ҳам кузатилади. Бундай нуқсонлар бѝлганида подшипник чиқитга
чиқарилади.
Двигател поршен бармоғи жилвирлаш дастгоҳида марказларсиз ѐки
конусли оправка ѐрдамида нормал ѝлчамли қилиб (катталашган таъмирлаш
ѝлчамида) жилвирланади. Агар бармоқ кенгайтирилганидан кейин нормал
узунликдан 2 мм га қисқарса, у чиқитга чиқарилади. Бармоқларнинг 56-62
НRC атрофида нормал қаттиқлигини ҳосил қилиш учун улар 790-810
0
С гача
мойда тобланади ва 200-220
0
С да бѝшатилади. Қаттиқлиги паст бѝлганида
бармоқлар цементланади. Сѝнгра нормал ѝлчамгача ва ғадир-будурликни 8-
синфдан паст қилмасдан жилолаш учун 0,005 мм қѝйим қолдириб
жилвирланади.. Жилолашда бармоқ нормал ѝлчамга, сиртининг ғадир-
будурлиги эса 9-синфга етказилиши керак. Бармоқ сиртида ѝйилган жойлар,
қора доғлар, қилдек ѐриқлар ва бошқа шикастланишлар бѝлмаслиги керак.
Поршен бармоқлари пѝлатлаш ва хромлаш йѝли билан ҳам тикланади.
Маъруза сѝнгида двигател таркибидаги шатун-поршен гуруҳи ҳамда газ
тақсимлаш механизми деталларини тиклаш усуллари кѝргазмали қуроллар
ѐрдамида кенг ѐритилади. Мавзуни ѝтиш вақтида уларда қѝлланиладиган
ускуналар ва жиҳозлар лаборатория машғулотларини бажариш жараѐнида
тѝлдирилди.
Do'stlaringiz bilan baham: